O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

davlat tuzilishi shakli deganda davlat hokimiyatining ma’muriy-hududiy tashkil 
etilishi, davlat bilan uni tashkil etuvchi qismlar o’rtasidagi, davlatning alohida 
qismlari o’rtasidagi, markaziy va mahalliy organlar o’rtasidagi o’zaro 
munosabatlar xarakterini tushunish kerak, 
deb hisoblashadi. 
Tuzilish tarkibiga ko’ra davlatlar oddiy - 
unitar 
hamda murakkab - 
federativ va 
konfederativ 
davlatlarga bo’linadi. Davlat tuzilishi shakli nafaqat ommaviy hokimiyat 
bilan, balki davlatning Yana bir muhim xususiyati - aholining hududiy tashkiloti bilan ham 
chambarchas bog’liqdir. 
Unitar 
(yagona, lot. «unus» - «bir» so’zidan olingan) davlat oddiy tuzilishga ega 
yahli t davlat bo’lib, to’la siyosiy birligi bilan boshqalardan farq qiladi. Unitar davlatlarning 
aksariyati muayyan ma’muriy-hududiy bo’linish (tumanlar, viloyatlar, kantonlar)ga ega. 
Biroq mazkur mustaqil qismlar davlat suvereniteti alomatlariga ega emas. Bunday davlatda 
11
Каримов И.А. Ўз келажагимизни ўз қўлимиз билан қурмоқдамиз.Т.,««O’zbekiston”», 1999, 13-bet. 

---

78 
oliy organlarning yagona tizimi hamda yagona qonunchilik mavjud bo’ladi. Unitar 
davlatning yaxshi tomoni shundaki, uning tuzilishi sodda bo’lib, oliy hokimiyat to’laligacha 
uning tasarrufida bo’ladi. 
Barcha unitar davlatlarga xos bo’lgan markazlashtirish turli shakllarda va turli 
darajada namoyon bo’lishi mumkin. Ba’zi mamlakatlarda mahalliy organlar umuman 
bo’lmaydi va ma’muriy-hududiy bo’linmalar markaziy hokimiyat vakillari tomonidan 
boshqariladi. 
Boshqa davlatlarda mahalliy organlar tashkil etiladi-yu, lekin ular (bevosita Yoki 
bilvosita) markaziy hokimiyat nazorati ostida bo’ladi. Markaziy hokimiyat mahalliy organlar 
ustidan nazoratning qanday turini amalga oshirishiga qarab,