O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik Universiteti Jinoyat-protsessual huquqi darslik

Dastlabki tergov – jinoyat ishini tergov qilishning shakli boʻlib, tergov va protsessual harakatlarni amalga oshirish orqali jinoyat hodisasi sodir bo‘lgan yoki bo‘lmaganligi, uni sodir etishda aybdor shaxslarni, jinoyat tufayli yetkazilgan zarar xususiyati va miqdorini hamda ish uchun ahamiyatga ega bo‘lgan boshqa holatlarni aniqlash maqsadida dalillar to‘planadi, mustahkamlanadi, tekshiriladi va baholanadi.
Sudda ish yuritish bosqichi birinchi instansiya va yuqori turuvchi sudlarda ish yuritishni, shu jumladan, birinchi instansiya sudi qarorlarining qonuniyligi, asosliligi va adolatliligini tekshirishni o‘z ichiga oladi.
Birinchi instansiya sudida ish yuritish jinoyat ishini sudda ko‘rish uchun tayinlash bilan boshlanadi. Bu to‘g‘risida sudyaning qarori chiqarilgan vaqtdan boshlab ko‘pi bilan o‘n sutkada sud ishni ko‘rishni boshlashi lozim. Jinoyat ishini sudda muhokama qilish umumiy muddati ishni muhokama qilish boshlangan kundan e’tiboran ikki oydan oshmasligi kerak boʻlib, bu bosqich sud majlisiga tayyorlov, sud tergovi, taraflar muzokarasi va sudlanuvchining oxirgi so‘zi, hukm chiqarish kabi bosqichlarni qamrab oladi. Sud muhokamasi yakunida qoida tariqasida ayblov yoki oqlov hukmi yoxud boshqacha qaror (jinoyat ishini tugatish v.b.) qabul qilinishi mumkin. Sud majlisida, shuningdek yarashuv, tibbiy yo‘sindagi majburlov choralarini qo‘llash, amnistiya aktini qo‘llash masalalari ham hal qilinadi.
Yuqori instansiya sudlari tomonidan jinoyat ishi yurituvi hukm, ajrim va qarorlarning qonuniyligi, asosliligi va adolatliligini tekshirish tartibida amalga oshiriladi (11-bo‘lim). Ta’kidlash lozimki, hukm, ajrim va qarorlarning qonuniyligi, asosliligi va adolatliligini tekshirish apellyatsiya (55¹-bob), kassatsiya (56-bob) va nazorat (57-bob) tartibida amalga oshiriladi.
H
Jinoyat protsessining funksiyalari deganda, jinoyat-protsessual faoliyatning asosiy yo‘nalishlari tushuniladi. Ma’lumki, surishtiruv, dastlabki tergov, prokuratura va sud organlarining jinoyat-protsessual faoliyati bir xil bo‘lmay, o‘z mazmuniga ko‘ra bir necha yo‘nalishlarda amalga oshiriladi. Jinoyat protsessining funksiyalari jinoyat sud ish yurituvi subyektlarining protsessdagi roli va vazifasidan kelib chiqadi.


ukm, ajrim, qarorlarni ijro etish (12-bo‘lim) ham jinoyat protsessining muhim bosqichi bo‘lib, u o‘z ichiga hukm, ajrim, qarorlarni ijro etishga qaratish (58-bob) va hukm, ajrim, qarorlarni ijro etishda yuzaga kelgan masalalarni hal qilishni (59-bob) qamrab oladi.