O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik Universiteti Jinoyat-protsessual huquqi darslik

9.2. Ehtiyot chorasi sifatida qamoqqa olish va uy qamog‘i

Ehtiyot chorasi sifatida qamoqqa olish O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksida uch yildan ortiq muddatga ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazo nazarda tutilgan qasddan sodir etilgan jinoyatlarga doir hamda ehtiyotsizlik oqibatida sodir etilib, buning uchun Jinoyat kodeksida besh yildan ortiq muddatga ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazo nazarda tutilgan jinoyatlarga doir ishlar bo‘yicha qo‘llanilishi mumkin.
Qamoqqa olish tarzidagi ehtiyot chorasi barcha protsessual majburlov choralari ichida eng jiddiy chora hisoblanadi. Qamoqqa olingan gumon qilinuvchi va ayblanuvchilar odatda tergov hibsxonalarida saqlanadi. Aynan gumon qilinuvchi va ayblanuvchilarni jamiyatdan ajralgan holda qamoqda saqlash uchun maxsus muassasalarning mavjudligi bir qator moddiy-huquqiy va protsessual talablarning kelib chiqishiga asos bo‘lgan.
Bundan tashqari, Jinoyat-protsessual kodeksi 242-moddasiga binoan, ayblanuvchi, sudlanuvchi tergov yoki suddan yashiringanida, ushlab turilgan gumon qilinuvchining shaxsi aniqlanmaganida, jinoyat qamoq yoki ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazoni o‘tash davrida sodir etilganida ularga nisbatan qamoqqa olish tarzidagi ehtiyot chorasi qo‘llanilishi mumkin. Ayrim toifadagi fuqarolarni qamoqqa olish uchun deputatlik, sudyalik va boshqa immunitetlar e’tiborga olinishi kerak. Jinoyat-protsessual kodeksining 239-moddasida O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputati va Senati a’zolariga, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Inson huquqlari bo‘yicha vakili (Ombudsman), Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Tadbirkorlik subyektlarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish bo‘yicha vakil, deputatlar, sudyalar, prokuror va prokuratura tergovchilari kabi mas’ul mansabdor shaxslarga bu borada imtiyozlar belgilangan.
Uy qamog‘i gumon qilinuvchining, ayblanuvchining yoki sudlanuvchining jamiyatdan to‘liq yoxud qisman ajratib qo‘yilib, o‘zi mulkdor, ijaraga oluvchi sifatida yoki boshqa qonuniy asoslarda yashab turgan turar joyda taqiqlar (cheklovlar) yuklatilgan, shuningdek uning ustidan nazorat amalga oshirilgan holda bo‘lishidan iborat.