O’zbekiston respublika oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
 
 
 
 

---

 
141 
IX BOB. STRATEGIK REJALASHTIRISH VA UNI TASHKIL ETISH 
Reja: 
§ 1. Strategik rejalashtirish nazariyasi, uning mohiyati va vazifalari. 
§ 2. Strategik rejalashtirishning metodologiyasi. 
 
9.1.Strategik rejalashtirish nazariyasi, uning mohiyati va vazifalari. 
 
Ma’lumki,  bozor  munosabatlari  ishlab  chiqarish  vositalariga  va  iste’mol 
buyumlariga  bo’lgan  xususiy  mulkchilikka,  tovar  ishlab  chikaruvchilarni  erkin 
faoliyatiga,  erkin  raqobat va iqtisodiyotni ochiqligiga  asoslanadi. 
Iqtisodiyotning  markazdan  turib  boshqaruv  tizimiga    xos  xususiyatlari 
bo’lib  barcha  bosqichlarni  qamrab  olish,  ishlab  chikarishni  yuqori  darajada 
kontsentratsiyalashuvi  va  uni  davlat  korxonalarida  monopollashganligi,  ishlab 
chikarish 
faoliyatini 
xalq 
xo’jaligi 
samaradorligiga 
yo’naltirilganligi, 
mamlakatning  yagona xalq xo’jalik  majmuini  yopiqligi bo’lib hisoblanadi. 
Sobiq  SSSRda    rejalashtirishning  umumdavlat  tizimi  mavjud  edi.  U 
yuqoridan  toki  quyigacha  bo’lgan  boshqaruv  va  xo’jalik  organlarini  faoliyatini 
barcha  qirralarini  nazorat  qilar  edi.  Bozor  iqtisodiga  o’tilishi  munosabati  bilan 
vaziyat  tubdan  o’zgardi. Bozor iqtisodiga har qanday ma’muriy buyruqbozlik bilan 
kiritiladigan  rejalar  yotdir,  chunki  xo’jalik  sub’ektlari  ham  huquqiy  ham  iqtisodiy 
jihatdan  davlat boshqaruvida emaslar.     
Sobiq  Ittifoq  davrida  tepadan  tushirilgan  rejalar  qonun  darajasigacha 
ko’tarilgan  bo’lsa  ham  ulardan  samara  bo’lmadi.  SHuning  uchun  iqtisodiy 
islohotlar  jarayonini  boshlanishidan  rejalashtirishga  bo’lgan  e’tibor  susaya  bordi. 
Hozir  ham  bu  masalaga  byurokratik  kamchiliklarga  ega  bo’lgan  hol  deb  qarash 
uchrab  turadi.  Iqtisodiy  rivojlanishni,  aholini  turmush darajasini yaxshilashni 
asosiy  vazifa  qilib  qo’ygan  har  bir  davlat  uning  mexanizmlarini,  bajarish