O‘zbekiston respubikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

III-BOB.
3.1. Tajriba sinov.
Tajriba sinov:2021-yil 22-noyabrda.
Jizzax viloyati Do’stlik tumani 20-UO’TM
8 A-Sinf o’quvchilari tajriba guruhida 25 nafar o’quvchilarida bo’lib o’tdi.

№	Savol	xa	%	Yo’q	%
1	Jismoniy tarbiya nima.	4	20%	16	80%
2	Sport nima.	5	25%	15	75%
3	Jismoniy mashq nima.	5	25%	15	75%
4	Jismoniy sifat nima.	5	25%	15	75%
5	Jismoniy madaniyat nima.	5	25%	15	75%
6	Jismoniy tayyorgarlik nima.	5	25%	15	75%
7	Osiyo o’yinlari nima.	4	20%	16	80%
8	Olimpiya nima.	5	25%	15	75%
9	Armancha kurash nima.	5	25%	15	75%
10	Aut nima.	4	20%	16	80%

20-UO’TM 8 A-Sinf o’quvchilari tajriba guruhida 25 nafar o’quvchidan 4- nafari jismoniy tarbiya atamasini bildi, shundan 16- nafari bilmadi.

Sport atamasini 5-nafari bildi 15-nafari bilmadi.
Jismoniy mashq 5-nafari bildi 15-nafari bilmadi.
Jismoniy sifat atamasidan 5-nafari bildi 15-nafari bilmadi.
Jismoniy madaniyat atamasidan 5-nafari bildi 15-nafari bilmadi.
Jismoniy tayorgarlik atamasidan 5-nafari bildi 15-nafari bilmadi.
Osiyo o’yinlari atamasidan 4-nafari bildi 16-nafari bilmadi.
Olimpiya o’yinlari atamasidan 5-nafari bildi 15-nafari bilmadi.
Armancha kurash atamasidan 5-nafari bildi 15-nafari bilmadi.
Aut atamasidan 4-nafari bildi 16-nafari bilmadi.
Jizzax viloyati Do’stlik tumani 20-UO’TM
8 B-Sinf o’quvchilari sinov guruhida 25 nafar o’quvchilar qatnashdi.

№	Savol	xa	%	Yo’q	%
1	Jismoniy tarbiya nima.	3 3	15%	17	85%
2	Sport nima.	4	20%	16	80%
3	Jismoniy mashq nima.	2	10%	18	90%
4	Jismoniy sifat nima.	4	20%	16	80%
5	Jismoniy madaniyat nima.	2	10%	18	90%
6	Jismoniy tayyorgarlik nima.	2	10%	18	90%
7	Osiyo o’yinlari nima.	2	10%	18	90%
8	Olimpiya nima.	4	20%	16	80%
9	Armancha kurash nima.	1	5%	19	96%
10	Aut nima.	5	25%	15	75%

Jismoniy tarbiya va sport atamalardan keyingi sinov 2022-yil 17-martda bo’lib o’tdi bu vaqtgacha o’quvchilarga o’rgatib borildi atamalar to’g’risida oldingi holatdan o’sish ancha oshdi tablitsa misolida.

Jizzax viloyati Do’stlik tumani 20-UO’TM
8 A-Sinf o’quvchilari tajriba guruhida 25 nafardan 23-nafar o’quvchilarida bo’lib o’tdi.

№	Savol	xa	%	Yo’q	%
1	Jismoniy tarbiya nima.	19	95%	1	5%
2	Sport nima.	18	90%	2	10%
3	Jismoniy mashq nima.	19	95%	1	5%
4	Jismoniy sifat nima.	19	95%	1	5%
5	Jismoniy madaniyat nima.	18	90%	2	10%
6	Jismoniy tayyorgarlik nima.	19	95%	1	5%
7	Osiyo o’yinlari nima.	18	90%	2	10%
8	Olimpiya nima.	17	85%	3	15%
9	Armancha kurash nima.	17	85%	3	15%
10	Aut nima.	18	90%	2	10%

Jizzax viloyati Do’stlik tumani 20-UO’TM
8 B-Sinf o’quvchilari sinov guruhida 25 nafardan 24-nafar o’quvchilar qatnashdi.

№	Savol	xa	%	Yo’q	%
1	Jismoniy tarbiya nima.	18	90%	2	10%
2	Sport nima.	19	95%	1	5%
3	Jismoniy mashq nima.	18	90%	2	10%
4	Jismoniy sifat nima.	19	95%	1	5%
5	Jismoniy madaniyat nima.	17	85%	3	15%
6	Jismoniy tayyorgarlik nima.	18	90%	2	10%
7	Osiyo o’yinlari nima.	19	95%	1	5%
8	Olimpiya nima.	18	90%	2	10%
9	Armancha kurash nima.	17	85%	3	15%
10	Aut nima.	19	95%	1	5%

3.2 - Maktab o’quvchilarida jismoniy tarbiya va sport atamalarning
tahlili.
Ilmiy tadqiqotlar haqida: O‘zbekiston sharoitida olib borilayotgan juda ko‘p ilmiy tadqiqotlar qatorida jismoniy tarbiya va sport atamasi ham ancha salmoqlidir.
O‘zbekiston sharoitida jismoniy tarbiya va sport atamalari bo‘yicha ilmiy tadqiqotlar quyidagi yo’nalishlarga egadir, ya’ni:

1. 
   Jismoniy tarbiya, ommaviy sog‘lomlashtirish va sport mashg‘ulotlari nazariyasi va uslubi atamalari.
   
2. 
   Jismoniy tarbiya va sportning tibbiyot bilan aloqadorligi.
   
3. 
   Jismoniy tarbiya va sportning fiziologik, biologik, biomexanika va shunga o‘xshash sohalari bilan bog‘liqligi.
   
4. 
   Jismoniy tai’biya va sportning iqtisodiyot, sotsiologiya, tarix va jamiyatshunoslik sohalari bilan uzviyligi.
   

Yuqoridagi yo‘nalishlarda o‘tkaziladigan ilmiy tadqiqotlarda o‘quvchi yoshlarning jismoniy tayyorgarligi, mashqlarning ta’siri, sportchilarni texnik-taktik jihatdan tayyorlash va ular bilan sohador jarayonlar o‘rganiladi.
Ilmiy tadqiqotlarning asosiy usullari quyidagicha bo‘lishi mumkin, ya’ni:
-kuzatish, suhbat, muloqotlar.
-maxsus varaqalar (anketa) orqali atamalar haqida izlanishlar.
-sinov-tajriba (eksperiment) yo‘li bilan aniq ma’lumotlarni to‘plash, ularni ilmiy-nazariy hamda amaliy jihatdan tahlil qilish va h.k.
Ta’kidlash lozimki, har qanday izlanish, o‘rganish va tadqiqot jarayonlari rasmiy va maxsus adabiyot manba’larini chuqur o‘rganish hamda ularni tahlil qilishni taqazo etadi. Shu sababdan ham mavzu va muammoga doir adabiyotlar, texnik vositalar hamda tegishli ma’lumotlarni yig‘ish eng dastlabki faoliyatlardan hisoblanadi. Uquvchi yoshlar va talabalar bilan sohalardagi bilim va ko‘nikmalarini yaxshi o‘zlashtirishlari maqsadga muvofiqdir.
Aholining, ayniqsa o‘quvchi yoshlarning jismoniy tarbiya va sport atamalarga bo‘lgan munosabatlari, qiziqishlari, turli sharoitlar haqidagi ma’lumotlarni aniqlashda maxsus varaqalar (anketa) muhim rol o‘ynaydi. Varaqa savollarini tuzishda mavzuga doir asosiy muammolar echimini topishga diqqat-e’tibor qaratiladi. Bu yo‘lda test savollariga o‘xshash holatlar foydalaniladi. Lekin savollarning boshida berilgan javoblari aniq, ijobiy va mavzuni to‘la ochib berishda xizmat qilishi kerak.
8-A sinf tajriba sinov guruhida o’quvchilarda 1chi marotaba jismoniy tarbiya va sport atamalar so’ralganda %-lari past chiqdi.
8-B sinf sinov guruhida o’quvchilarda 1chi marotaba jismoniy tarbiya va sport atamalar so’ralganda bularda xam %-lari past chiqdi.
Keyingi sinov tajriba guruhida va sinov guruhida 2022-yil 17-martda bo’ldi bu oylar orasida atamalar to’g’risida tushunchalar o’gzaki bayonot yozma shaklida va h.k shakllarda bo’lib o’tdi.
Maktab o’quvchilarda jismoniy tarbiya va sport atamalar to’g’risida o’sish judayam sezilarli darajada bo’ldi.


XULOSA
Jismoniy tarbiya tizimi va jismoniy madaniyat hamda sport harakatida o‘ta muhim bo‘lgan atamalar, iboralar, nomlar va tushunchalarning sanog‘i yo‘q darajada xilma-xil va beqiyos ko‘p. Hozirgi davr jismoniy madaniyat taraqqiyoti jarayonlarida ularni ixtisosliklar (sport turlari) va faol harakatlarning sohalariga (tashkilotchilik, joylar, rahbarlik, ishtirokchilar va h.k) qarab alohida o‘rganish, lug‘atlar tuzish lozimdir. Bu o‘z navbatida jismoniy tarbiya bilan bevosita shug‘ullanuvchilar, sportchilar, ishqibozlarning ko‘payishiga sabab bo‘ladi. Shuningdek jismoniy tarbiya va sport sohasidagi talablar, o‘quvchi yoshlar, yosh mutaxassislar, ilmiy-tadqiqotlarni olib boruvchilarning bilim saviyalarini kengaytirish, toboro boyitib borishda xizmat qilishi lozim.
O‘zbekistonda o‘tkazilayotgan turli xil islohatlar, ayniqsa «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi», «Sog‘lom avlod» Davlat dasturi Umumta’lim Davlat ta’lim standartlarining bosqichma-bosqich, jadallik bilan olib borilishi aholining, ayniqsa o‘quvchi yoshlar va talabalarning jismoniy tarbiya va sport sohasidagi nazariy bilimlari hamda amaliy ko‘nikmalarini doimiy ravishda takomillashtirishni taqazo etmoqda. O‘zbekiston Respublikasining «Jismoniy tarbiya va sport to‘g‘risida»gi qonuni, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining mamlakatda jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish bilan bog‘liq bo‘lgan qator qarorlari, ayniqsa «O‘zbekiston Bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida»gi (31 oktyabr 2015-y.) jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanishning ko‘lamini kengaytirmoqda. Bunda ko‘rkam va zamonaviy sport koshonalarining qurilishi, olimpia o‘rinbosarlari kollejlarining viloyatlarda tashkil etilishi, ularni eng qulay sport inshoallar bilan ta’minlash masalalari eng ustuvor yutuqlardan hisoblanmoqda.


Umumta’lim maktablar, akademik litseylar, kasb-xunar kollejlari va oliy o‘quv yurtlarida tashkil etilayotgan uch bosqichli sport musobaqalari o‘quvchi yoshlar va talabalarning jismoniy barkamol bo‘lishlariga zamin tayyorlamoqda. Bunda yoshlarning jismoniy tarbiya, sport, turizm va xalq milliy o‘yinlari bo‘yicha ilmiy-nazariy tushunchalari hamda amaliy malakalarini davr talablari asosida oshirib borishni taqazo etmoqda. Buning uchun esa quyidagilarni amalga oshirishga to‘g‘ri keladi, ya’ni:

1. 
   «Jismoniy tarbiya va sport» dasturlarni takomillashtirish, ularga xalq milliy o‘yinlari, sayohatlarni ko‘proq kiritish hamda «Alpomish» va «Barchinoy» testlarini asos qilib olish.
   
2. 
   Oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlarining sohalarini e’tiborga olgan holda «Jismoniy tarbiya» o‘quv-uslubiy qo‘llanmalarini tayyorlash, ularni barchaga etarli darajada nashr qilish.
   
3. 
   Jismoniy tarbiya darslari va sportchilari bo‘yicha mashg‘ulotlarda davlat tilidagi atamalar, iboralar, nomlar va tushunchalar bo‘yicha nazariy bilimlarni chuqurlashtirish.
   
4. 
   Eng zarur bo‘lgan sport turlari, shuningdek turizm va xalq milliy o‘yinlari bo‘yicha maxsus atamalarining izohli lugatlarini tuzish, ularni ommalashtirish.
   
5. 
   O‘zDJTI, Oliy o‘quv yurtlaridagi jismoniy madaniyat fakultetlari hamda Olimpia o‘rinbosarlari kollejlarida har bir sport turida atamalarni (terminalogiya) chuqur o‘rganish maqsadida maxsus mashg‘ulotlar o‘tkazish va o‘zlashtirishni sinov (zachet) talablari asosida alohida o‘tkazish.
   
6. 
   «Sport» gazetasi, O‘zbekiston Respublikasi Davlat sport qo‘mitasi, Respublika sport uyushmalari, jamg‘arma tashkilotlar va homiylarning hamkorligida yaqin yillar ichida «Jismoniy tarbiya va sport ensklopediyasi»ni (qomus) tayyorlash. Bunga sport faxriylari, iqtidorli olimlar, murabbiylarni yaqindan jalb etish.
   
7. 
   Jismoniy tarbiya, sport, turizm va xalq milliy o‘yinlari bo‘yicha mavjud bo‘lgan o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar.
   

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
I. O‘zbekistan Respublikasi qonunlari
1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – T., “O‘zbekiston” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008-y. – 40 b. 8-11 betlar.
2. O‘zbekiston Respublikasining "Ta’lim to‘g‘risida"gi Qonuni, O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T.: “Sharq”, 2020-y. 296 b. 23-27 betlar.
3. O‘zbekiston Respublikasining birinchi prezidenti Islom Karamov “Jismoniy tarbiya va sport to’g’risida’’gi qonuni (yangi taxriri) 2015-yil 4-sentabr
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 3-iyundagi ,, Jismoniy tarbiya va ommoviy sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’grisida”gi PQ-3031-sonli qarori. halq so’zi gazetasi.
II. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari.
5. Mirziyoyev Sh.M. Erkin va faravon, demokratik O`zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. –T.: “O`zbekiston” nashriyoti, 2016-y. –23 b. 26-bet.
6. Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta`minlash – yurt taraqqiyoti va xalq faravonligining garovi. –T.: “O`zbekiston” nashriyoti, 2017-y. –23 b. 26-bet.
7. Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat`iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo`lishi kerak. –T.: “O`zbekiston” nashriyoti, 2017-y. –46 b. 48-bet.
8. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz.- Toshkent ,, O’zbekiston’’NMIU,2017-y,4b
9. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi «O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar Strategiyasi to‘g‘risida»gi PF-4947-son Farmoni. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami. 2017 yil, 6-son, 70-modda.
10.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 29 apreldagi «O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida
11.SH.M.Mirziyoev. “Jismoniy va ma’naviy etuk Yoshlar – ezgu maqsadlarimizga etishda tayanchimiz va suyanchimizdir” mavzusida “Kamolot” Yoshlar ijtimoiy harakatining IV qurultoyidagi nutqi. Xalq so‘zi. 2017 yil
12. Aslanova M. Boshlang’ich sinf jismoniy tarbiya darslarida harakatli o’yinlardan foydalanish. -T.: Fan va texnologiya, 2008.. 174 6. 92-bet.
13. Azizxo‘jayeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat (O‘quv qo‘llanma). – T.: O‘zbekiston yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg‘armasi nashriyoti, 2006-y. – 160 b. 66-bet.
14. Golomazov V.A Voleybol v shkole Posobie dlya uchitelya. 1996g.T.: 120 b.
15. Xo’jaev.F., Usmonxo’jaev T. Boshlang’ich sinflarda jismoniy tarbiya darslari. - T.: “O’qituvchi”,– 120 b.
16.Usmonxo’jaev T.S., Arzumanov S.G., Qodirov V.A. Jismoniy tarbiya. Kasb-hunar kollejlari uchun darslik. - T.: O’qituvchi, 2003. – 44 b. 8-bet.
17.Usmonxodjayev T.U. Maktab o’quvchisining jismoniy madaniyatini shaklantirishida yangi texnologiyalar IMJ. T.: 2003. 5-bet.
18. Bespalko V.P. Pedagogika i progressinoe texnologii obucheniya – M.: IRPO, 1996 g. – 336 S. 27 s.
19. Bespalko V.P. Slagaemie pedagogicheskoy texnologii. – M.: “Pedagogika”, 1999g. 192 s.
20. Boykova L.A., Grebenkina L.K. Pedagogicheskoe masterstvo pedagogicheskie texnologii. – M.:Ped obщestvo Rossii, 2001 g. – 247 S.
21. Usmonxodjaev T.U. F.Xodjaev Harakatli o‘yinlar Toshkent 2005-y. – 112 b. 13-bet. 11-12 betlar.
23. Ziyomuhammadov B. Pedagogik mahorat asoslari. – T.: “Tib-kitob”, 2009-y. – 184 b. 160-170 betlar. 114-bet. 72-bet.
24. Raximqulov K.D.Milliy harakatli o’yinlar .Tafakkur Bo’stoni 2012y.Safarov O. O’zbek xalq milliy o’yinlari.-T.: O’qituvchi, 1994. – 104 b. 56-bet.
25. Ziyomuxamedova S., Ziyomuxammadov B. Novaya pedagogicheskaya texnologiya. – T.: “Abu Ali ibn Sino”, 2002 g. – 118 S. 76 s.
26. Ishmuhamedov R., Abduqodirov A., Pardaev A. Tarbiyada innovatsion texnologiyalar (ta’lim muassasalari tarbiyachi-o‘qituvchilari va guruh rahbarlari uchun amaliy tavsiyalar) –T.: Iste’dod, 2010-y. –141 b. 34-37 betlar.
27. Masharipov Y. Sport psixologiyasi.- Samarqand:SamDu nashr-matbaa markazi,2003.-– 172 b.11-bet.
28. Salamov R.S. O‘quvchilarni Jismoniy tarbiyalash jarayonida harakatli o‘yin 2002y – 132 b. 20-bet.
Internet saytlari
29. http//www.Norma.uz. O‘zbekiston respublikasi qonun hujjatlar to‘plami sayti.
30.http//www.pedagog.uz.
31.http//www.ziyo.net.uz. O‘zbekiston respublikasi talim sayti.
32.http://www.edustorng.ru/main/book/pedagogtechno.htm.
33.http://dl.nw.ru/theories/technologies