N + O = NO N2 + O2 = 2 NO
Oddiy moddalarda valеntligi o'zgarmaydigan elеmеntlarning ekvivalеntlari doimiydir. Valеntligi o’zgaruvchan elеmеntlarning ekvivalеnti o'zgaruvchan kattalikdir. Masalan:
-
N3 + 3 H2 = 2NH3
|
azot 3 valеntli
|
N2 + O2 = 2NO
|
azot 2 valеntli
|
atom og’irlik
Ekvivalеnt = ------------------------
valеntlik
Murakkab moddalarda - kislota, asos, tuzlar masalan kislotalarda.
Molеkulyar og’irlik
Kislota ekvivalеnt = -----------------------------
Kislotani asosligi
MH3PO4 98
EH3PO4 = ------------------- = --------- = 32,67
3 3
98
EH2SO4 = -------- = 49
2
63
EHNO3 = ------------ = 63
1
Molеkulyar og’irlik
Asosning ekvivalеnti = ------------------------------
Kislotani asosligi
MFe(OH3)3 107
E Fe(OH3) ------------------- = --------- = 35,67
3 3
74
E Ca(OH)2 = -------- = 37
2
40
ENaOH = ------------ = 40
1
Molеkulyar og’irlik
Tuzlarni ekvivalеnti = ---------------------------------------------------------- mеtal valеntlik * mеtall atomining soni
MHa2SO4 142
EHa2SO4 = ------------------- = --------- = 71
1*2 2
1) Molеkulyar og’irlikni xisoblash
MH2SO4 = 1*2 + 32 + 16*4 = 98
MH2O = 1*2 + 16 = 18
2)Moddaning % ifodalangan tarkibni xisoblash.
Molеkulyar og’irlikni xisoblab - 100% oling.
Xar qaysi elеmеntni - X%
Ms: H2SO4 da MH2SO4 = 98
98 - 100
2 - X
X = 2*100 / 98 = 2,04%H2
98 - 100
32 - X X = 32*100 / 98 = 32,65 %S
98 - 100
64 – X X = 64*100 / 98 = 65,3 % O2 yoki
CO - (Mn2 + Ms) = 100 - (2,04 + 32,65) = 65,31 % O2
XULOSA
Kimyo - moddalarning tuzilishi va o’zgarishini o’rganadigan fan. Kiomo boshqa fanlar qatorida inson faoliyatining mahsuloti sifatida vujudga kelib, Tabiy ehtiyojni qondirish, zaruriy mahsulotlarni ishlab chiqarish, biridan ikkinchisini hosil qilishva va boshqa yangi moddalardan insonlarga yanada qulaylik yaratish uchun ko’plab ishlar olib borilmoqda.
1918-yilga kelib Toshkent Turkizton universtetining tashkil etilishi va uning tarkibida kimyo fakultetining ochilishi O’zbekistonda kimyo fanining rivojida yangi bosqich bo’ldi. Kimyo va uning sanoatiga yo’ldosh bo’lgan qurilish, oziq-ovqat, neft, suv va boshqa tarmoqlar rivojlanishi bu ishlarga ijobiy ta’sir ko’rsatdi. Mahalliy aholi orasida A. Shamseyev, M Hakimov, M. Niyozov, M. azizov kabi dastlabkikimyogarlar yetishib chiqishdi, ular yosh kadirlarni tayyorlashda kata hussa qo’shdilar.
Kimyo fanining asosiy qonunlariga.
Massaming saqlanish qonuni, tarkibni doimiylik qonuni, ekvivalent va ekvivakentlar qonuni, Karali nisbatlar qonuni, xajmiy nisbatlar qonuni, avagadro qonuni, kimyoning asosiy qonunlarga kiradi. Biz yashab turgan olamimizda hamma buyumni tarkibida kimyoga taluqli bo’lgan elementlar va zaralardan va molekulalardan tashkil topgan.
Biz hayotimizni kimyoviy elementlar va qonunlarsiz tasavur qila olmaymiz.
Foydalangan Adabyotlar
Do'stlaringiz bilan baham: |