O’zbekiston republikasi energetka vazirligi mutaqil ish mavzu: kimyo fanining asosiy tushunchalari va qonunlar bajardi: rashidov sharofiddin qabul qildi: katta o’qituvchi I. Abidov

N + O = NO N₂ + O₂ = 2 NO

Oddiy moddalarda valеntligi o'zgarmaydigan elеmеntlarning ekvivalеntlari doimiydir. Valеntligi o’zgaruvchan elеmеntlarning ekvivalеnti o'zgaruvchan kattalikdir. Masalan:

N3 + 3 H2 = 2NH3	azot 3 valеntli
N2 + O2 = 2NO	azot 2 valеntli

atom og’irlik
Ekvivalеnt = ------------------------
valеntlik
Murakkab moddalarda - kislota, asos, tuzlar masalan kislotalarda.
Molеkulyar og’irlik
Kislota ekvivalеnt = -----------------------------
Kislotani asosligi

MH₃PO₄ 98

EH₃PO₄ = ------------------- = --------- = 32,67
3 3
98
EH₂SO₄ = -------- = 49
2
63
EHNO₃ = ------------ = 63
1

Molеkulyar og’irlik

Asosning ekvivalеnti = ------------------------------
Kislotani asosligi
MFe(OH₃)₃ 107
E Fe(OH₃) ------------------- = --------- = 35,67
3 3
74
E Ca(OH)₂ = -------- = 37
2
40
ENaOH = ------------ = 40
1
Molеkulyar og’irlik
Tuzlarni ekvivalеnti = ---------------------------------------------------------- mеtal valеntlik * mеtall atomining soni
MHa₂SO₄ 142
EHa₂SO₄ = ------------------- = --------- = 71
1*2 2
1) Molеkulyar og’irlikni xisoblash
MH₂SO₄ = 1*2 + 32 + 16*4 = 98
MH₂O = 1*2 + 16 = 18
2)Moddaning % ifodalangan tarkibni xisoblash.
Molеkulyar og’irlikni xisoblab - 100% oling.
Xar qaysi elеmеntni - X%
Ms: H₂SO₄ da MH₂SO₄ = 98
98 - 100
2 - X
X = 2*100 / 98 = 2,04%H₂
98 - 100
32 - X X = 32*100 / 98 = 32,65 %S
98 - 100
64 – X X = 64*100 / 98 = 65,3 % O₂ yoki
CO - (Mn₂ + Ms) = 100 - (2,04 + 32,65) = 65,31 % O₂

XULOSA
Kimyo - moddalarning tuzilishi va o’zgarishini o’rganadigan fan. Kiomo boshqa fanlar qatorida inson faoliyatining mahsuloti sifatida vujudga kelib, Tabiy ehtiyojni qondirish, zaruriy mahsulotlarni ishlab chiqarish, biridan ikkinchisini hosil qilishva va boshqa yangi moddalardan insonlarga yanada qulaylik yaratish uchun ko’plab ishlar olib borilmoqda.

1918-yilga kelib Toshkent Turkizton universtetining tashkil etilishi va uning tarkibida kimyo fakultetining ochilishi O’zbekistonda kimyo fanining rivojida yangi bosqich bo’ldi. Kimyo va uning sanoatiga yo’ldosh bo’lgan qurilish, oziq-ovqat, neft, suv va boshqa tarmoqlar rivojlanishi bu ishlarga ijobiy ta’sir ko’rsatdi. Mahalliy aholi orasida A. Shamseyev, M Hakimov, M. Niyozov, M. azizov kabi dastlabkikimyogarlar yetishib chiqishdi, ular yosh kadirlarni tayyorlashda kata hussa qo’shdilar.
Kimyo fanining asosiy qonunlariga.
Massaming saqlanish qonuni, tarkibni doimiylik qonuni, ekvivalent va ekvivakentlar qonuni, Karali nisbatlar qonuni, xajmiy nisbatlar qonuni, avagadro qonuni, kimyoning asosiy qonunlarga kiradi. Biz yashab turgan olamimizda hamma buyumni tarkibida kimyoga taluqli bo’lgan elementlar va zaralardan va molekulalardan tashkil topgan.
Biz hayotimizni kimyoviy elementlar va qonunlarsiz tasavur qila olmaymiz.

Foydalangan Adabyotlar