O‘zbekiston repblikasi oliy ta’lim



Download 51,13 Kb.
bet6/8
Sana27.04.2023
Hajmi51,13 Kb.
#932441
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
kurs ishi sifat

س سه


هذا الدر

Bu misolimizda esa addarsu ( الدرس) so`zi marifa holatida, sahlun (سهل) so`zi esa nakira holatida turibdi. Bu yerda ikki so`z jinsda va sonda moslashgan bo`lsada, holatda moslashmagan. Shuning Bu jumla ismiyyada ha'za (هذا) so`zi mubtado, addarsu (الدرس) esa mubtadoga badal bo`lib kelyapti. Addarsu (الدرس) ismul ishoraga badal bo`lganligi uchun ma'rifa holatida bo`lib kelgan. Nakiro ism bo`lgan sahlun (سهل) so`zi esa jumlaning xabari hisoblanadi.
Ko`rib o`tgan Bu ikki jumlamizda birgina holatda moslashish sodir bo`lmaganligi uchun sifat so`zning gapdagi morfologik vazifasi o`zgarib ketdi. Va bu gapning ma'nosiga ham ta'sir qolmasdan qolmaydi.
Keyingi misolga yuzlansak
حساب بغير أجرهم الصابون يوفى إنما –“ Albatta, sabrlilarga ajrlari hisobsiz, to`liq bеrilur”, dеb ayt.(Zumar surasi 10 oyat)

إنما يوفى الصابون أجرهم بغير حساب


Bu oyatda kelgan sobiruna lafzi o‘zbek tiliga sabrlilar ya'ni sobir so`zi ma'nosi bilan bir xil. Ammo ushbu oyatni so`zma -so`z o‘zbek tiliga tarjima qilsak tor ma'nodagi tushunchalarni tushunib qolamiz. Negaki arab tilidagi sobir so`zi juda keng tushunchalarni o`z ichiga olgan so`z bo`lib Bu yerda shunchaki sabrlilar deya tarjima qilib o`tdik.
Agar mana shu gapni o‘zbek tilidagi tarjimasini morfologik tahlil qilsak sabrlilar (الصابرون) bu gapda to`ldiruvchi vazifasida kelyapti. Aslida o‘zbek tilida

ushbu gapdan anglashilgan ma'no sabr qiluvchi kishilarga nisbat berilgani ko`rinib turibdi. Lekin bu yerda kishi so`zi mavjud emas. O‘zbek tilida ham shunday aksariyat sifatlar o`sha sifatga ega bo`lgan shaxslar haqida gapirilganda faqat sifatning o`zi zikr qilinadi-yu lekin shaxs yoki predmetning nomi keltirilmasdan shax yoki narsaning o`ziga dalolat qiladi. Buni o‘zbekcha misol bilan ham ko`rib chiqsak,
Dangasaga ish buyursang, aql o`rgatar. Ushbu misolda dangasa so`zi sifat so`z bo`lib undan anglashilgan ma'no shaxsga dalolat qiladi. Dangasa so`zi lug'aviy ma'nosiga ko`ra ish qilishga yalqov, erinchoq kishilarning sifati sifatida ishlatiladi. Aslida gapning haqiqiy ko`rinishi qanday bo`lishi kerak edi? Dangasa odamga ish buyursang, aql o`rgatar. Mana shu gapdagi dangasa so`zi shaxsning sifati hisoblanadi. Yuqoridagi kabi kishi va narsalarga nisbat berilib otlashib ketgan holatlar arab tilida ham bir talay. Masalan:
Ichingizdagi zaiflaringiz huzurimda kuchlidir عندي قوي فيكم الضعيف
Bu gapda zaiflaringiz so`zi otlashgan. Sifatlarning otlashishi yoki boshqa so`z turkumiga o`tib ketishi ko`plab davrlar og'zaki nutqda foydalinib kelingan yuqoridagi kabi misollar natijasida yuzaga keladi.
O‘zbek tilida Arab tilidan o`zlashgan minglab so`zlarni, jumladan, sifatlarni
ham sanab tugatish mushkul. O‘zbek tiliga o`zlashgan arabiy sifatlarning aksariyat qismini atoqli otlar sifatida foydalanish odatiy tusga aylanib ketganiga necha asrlar bo`lgan. Hattoki ulug' ajdodlarimiz ismlari va taxallusidan tortib , hozirgi kundagi atoqli ismlargacha sifat so`zardan olingan kalimalardan foydalanamiz.
Ba'zi bir misollar I keltirish bilan fikrimizni dalillaymiz.

Hazrati imom Buxoriy (

Download 51,13 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish