O‘zbekiston pespublikasi oliy va o‘rta maxsus

«Sen ta’rifla, men topaman».
 
Didaktik vazifa
- Kattalarning savollariga narsaning harakterli belgisini ajratib va 
nomini aytib javob berish. 
O’yin harakati
– Kattalarga topishmoqni aytish. 
O’yin qoidasi
– Ta’riflanayotgan narsaning nomini aytish mumkin emas.
Tarbiyachining savollariga aniq va to’g’ri javob berish. 
Jixozlash 
– Sabzavot va mevalarni stol ustiga qo’yiladi. Tarbiyachi
stulini o’simliklar ko’rinmaydigan qilib qo’yiladi. 
O’yinning borishi –
Tarbiyachi bolalarga stol ustidagi sabzavotlardan bittasini 
tanlang. Men sizdan uning qandayligini so’rayman. Siz javob berasiz. Faqat uning 

---

nomini aytmang. Sizlarning javoblaringizdan men uni topishga harakat qilaman, 
deydi. Keyin tartib bilan tarbiyachi savol beradi: «Shakli qanday?, hamma tomoni 
shardek dumaloqmi?, chuqurchasi bormi?, rangi qanday?» va boshqa. 
Bolalar savollarga to’la javob berishadi. Bolalar narsaning xarakterli belgilari 
haqida gapirib berganlaridan keyin tarbiyachi topishmoqni topadi. 
Ma’lumki muloqat ikki shaklda-erkin va maxsus tayyorlangan mashg’ulotlarda 
amalga oshiriladi. Kundalik hayot va taassurotlar asosida uyushtiriladigan muloqat 
erkin muloqot bo’lib, yo’l-yo’lakay o’tkazilsa-da, bola nutqining ifodali bo’lishiga 
yordam beradi, ularda jumlalarni grammatik jihatdan to’g’ri tuzishi malakalarining 
paydo bo’lishiga so’z zahirasining boyishiga olib keladi. Shu bilan bog’lanishli 
nutq malakasining o’zlashtirilishiga zamin bo’ladi. Bolalarda ko’proq guruh bilan 
qilingan sayrlarda tevarak-atrofni kuzatib, tarbiyachisi va do’stlari bilan 
so’zlashadi, uyda esa oila a’zolari bilan muloqat natijasida bog’lanishli nutqini 
shakllana boradi. 
Maxsus tayyorlanadigan muloqatlar esa dastur asosida muayyan mavzular 
bo’yicha uyushtirililadi. 
Masalan, maxsus tayyorlangan suhbatlar quydagicha tuziladi: dastlab mavzu 
belgilanadi, uning maqsadi, vositalari, aniqlanadi, savollar tuziladi. Lekin 
bularning har biri Nimaga? Nima uchun? Namadan? Qanday qilib kabi izlanuvchi 
va muammoli savollar tarzida bo’lishi zarur. Shu bilan birga, savollar, 
umumlashtiruvchi xarakter kasb etishi ham mumkin. 
 
Xulosa: 
Muloqot ikki shaklda – erkin va maxsus tayyorlangan mashg’ulotlarda 
amalga oshiriladi. Kundalik hayot va taassurotlar asosida uyushtiriladigan muloqot 
erkin muloqot bo’lib, yo’l-yo’lakay o’tkazilsa-da, bola nutqining ifodali bo’lishiga 
yordam beradi, ularda jumlalarni grammatik jihatdan to’g’ri tuzish malakalarining 
paydo bo’lishiga, so’z zahirasining boyishiga olib keladi. Shu bilan nutq 
malakasining o’zlashtirilishiga zamin bo’ladi. Bolalar ko’proq guruh bilan qilingan 

---

sayrlarda tevarak-atrofni kuzatib, tarbiyachi va do’stlari bilan so’zlashadi, uyda esa 
oila a’zolari bilan muloqot natijasida nutqi shakllana boradi.