O’zbekiston Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi Toshkent davlat sharqshunoslik instituti


SAVOLLAR:  1.   Aniqlovchi ergash gap nima?  2.   Ergash gap  bosh gapga qanday bog’lanadi?



Download 2,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/93
Sana14.09.2021
Hajmi2,19 Mb.
#174459
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   93
Bog'liq
arab tili fanidan 22.05.00. sharq filologiyasi bakalavriaturasining i-iv kurslari uchun maruza matnlari (1)

SAVOLLAR: 
1.  
Aniqlovchi ergash gap nima? 
2.  
Ergash gap  bosh gapga qanday bog’lanadi? 
3.  
Qachon bog’lovchisiz bog’lanadi? 
 
TAYANCh IBORALAR 
1.  
Ergash gap. 
Kelishik. 
Muzakkar. 
Muannas. 
Bosh.  
 ِناذلا 
 ِناتلا 
Qaratqich 
 ِنيذلا 
 ِينتلا 
Tushum 
 ِنيذلا 
 ِينتلا 


 
 
 
166
 
 
 
2.  
Aniqlovchi. 
3.  
Nisbiy olmoshlar 
4.  
Qaytuvchi olmosh 
 
ADABIYOTLAR 
1.  
Ibrohimov N.I.,«Arab tili grammatikasi»,M.,1998 y. 
2.  
Kovalyov Sharbatov «Uchebnik arabskogo yaz’k’», M., 1998 y. 
3.  
Holidov B.Z.  «Uchebnik arabskogo yaz’ka», T., 1991 y.  
 
 


 
 
 
167
 
 
 
22.2. TO’LDIRUVChI ERGASh GAPLI QO’ShMA GAP 
 
REJA 
1.  
To’ldiruvchi ergash gapning ta’rifi. 
2.  
To’ldiruvchi ergash gapning bosh gap bilan bog’lanishida yuklamalar vazifasi. 
3.  
To’ldiruvchi ergash gaplar arab tilidan o’zbek tiliga tarjimasi haqida. 
 
To’ldiruvchi  ergash  gap  deganda,  sodda  gap  shaklida  kelgan  kengaytirilgan 
ya’ni  bir  necha  so’zdan  iborat  bo’lgan  to’ldiruvchining  bosh  gap  bilan  kelishi 
tushuniladi.  Boshqacha  qilib  aytganda,  bosh  gapning  to’ldiruvchisi  vazifasida 
keluvchi ergash gap to’ldiruvchi ergash gap deyiladi. 
To’ldiruvchi  ergash  gap  ham  to’ldiruvchi  javob  bo’lgan  savollarga  javob 
bo’ladi. 
Arab  tilida  to’ldiruvchi  ergash  gap  bosh  gapdan  keyin  keladi  va  bosh  gapga 
quyidagicha bog’lanadi: 
1.  
O’zidan oldin kelgan  
 َّنأ    yuklamasi  yordamida.  Bunda  to’ldiruvchi  ergash 
gapning egasi tushum kelishigida keladi.  
Masalan: 
  دهتمَ باش بلاطلا اذه نأ ُتعسم - Eshitdimki, bu student odobli yigitdir. 
                      
 عفان ملعلا نأ تفرع - Ilmning foydali ekanini bildim. 
2.  
Agar  bosh  gapning  kesimi   
لارق    fe’lidan  yoki  shu  fe’lning  biror  formasidan 
iborat bo’lsa, 
 َّنأ  yuklamasi vazifasida   َّنإ  yuklamasi ishlatiladi.  
Masalan: 
 
 دحاو للها َّنإ يملاسلإا نيدلا لوقي  - Islom dini aytadiki, Alloh yagonadir. 
             
 يرم هنإ يقيدص لاق - Do’stim aytdiki, u kasal emish. 
3.  
Agar biror sabab bilan to’ldiruvchi ergash gapning egasi bosh gapdan uzoqda 
bo’lsa va u ergash gapning kesimidan keyinga o’tgan bo’lsa, 
 خنأ (  خنإ ) yuklamasiga 
III shaxs muzakkar birlik qo’shiluvchi olmoshi qo’yiladi va u tarjima qilinmaydi. 
Masalan: 
يساركلاو تلاواطلا نم يرثك كلت سردلا ةفرغ في دجوت هنأ ملعلما نِبرخأ 
Oqituvchi menga ma’lum qildiki, o’sha auditoriyada ko’pgina stol va stullar mavjud. 
4.  
Agar bosh gapning kesimi o’zidan keyin predlog talab etadigan fe’ldan iborat 
bo’lsa,  
 
yuklamasi o’sha predlogdan keyin keladi.  
Masalan: 
  لايوط ةلكشلما هذه في تركف - Bu muammo haqida uzoq o’yladim. 
5.  
To’ldiruvchi  ergash  gap  ba’zan  bosh  gapga   
يذررلا    va  uning  variantlari 
yordamida  ham  boqlanishi  mumkin.  Bu  nisbiy  olmoshlar  to’ldiruvchi  ergash 
gapning egasi bilan moslashadi.  
Masalan: 


 
 
 
168
 
 
 
                                                 
  ةبعرررصلا يماررريأ في نِودعارررس نيذرررلا ىرررسنأ لا نيرررنإ  -  Qiyin  kunlarimda 
menga yordam qilganlarni unutmayman. 
6.  
To’ldiruvchi ergash gap bosh gapga  
yuklamasi 
yordamida 
ham 
bog’lanishi  mumkin.  Bunda  to’ldiruvchi  ergash  gap  fe’l  kesimli  gap  bo’lishi 
kerak.  
Masalan: 
     ةلاسر لي بتكت نأ كديرأ - Menga xat yozishingni hohlayman. 
Arab  tilida  to’ldiruvchi  ergash  gapli  qo’shma  gaplar  o’zbek  tiliga  ko’pgina  hollarda 
qo’shma gap emas, balki, sodda gap sifatida tarjima qilinadi. 
 
SAVOLLAR 
1.  
To’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gaplar qanday ta’riflanadi? 
2.  
To’ldiruvchi ergash gaplar bosh gap bilan qaysi yuklamalar orqali bog’lanadi? 
3.  
To’ldiruvchi  ergash  gaplar  o’zbek  tilida  tarjima  qilinganda  o’z  holatida 
qoladimi? 
 

Download 2,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish