O’zbekiston Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi Toshkent davlat sharqshunoslik instituti



Download 2,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/93
Sana14.09.2021
Hajmi2,19 Mb.
#174459
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   93
Bog'liq
arab tili fanidan 22.05.00. sharq filologiyasi bakalavriaturasining i-iv kurslari uchun maruza matnlari (1)

TAYANCh IBORALAR 
1. O’tgan zamon 
2. O’ozirgi zamon 
3. Kelasi zamon 
4. Vazn 
5. Old qo’shimchalar 
 
ADABIYOTLAR 
1.  Holidov B.Z. Uchebnik arabskogo yah’ka. T., 1981. 187-b. 
2.  Kovalyov A.A., Sharbatov G.Sh. Uchebnik arabskogo yaz’ka. M., 1998 
3.  Ibrohimov N.I., Yusupov A. Arab tili grammatikasi. T., 1997. 
 
 
 
 
 


 
 
 
87
 
 
 
6.7.-6.8. FE’LLARDA MAYL KATEGORIYASI 
REJA 
1. Buyruq mayli 
2. Buyruq maylining yasalishi 
3. Buyruq maylining ishlatilishi 
   Buyruq maylidagi fe’l 2 va 3- shaxsdagi buyruq, iltimos ma’nolarini bildiradi (og’i, 
og’ing, og’isin, og’isinlar), 1 shaxsda esa hohish, istak ma’nolarini ifodalaydi (og’iy, 
og’iylik). 
   Buyruq mayli arab tilida  
 رملأا لعف deb yuritiladi va u shart mayli asosida yasaladi. 2 
shaxs uchun buyruq shart mayli oldidagi 
  ت qo’shimchasini olib tashlash yo’li bilan 
hosil qilinadi. Bunda so’z boshidagi yonma-yon turgan va bir bog’in ichidagi ikkita 
undosh tovush ular oldiga vaslali hamzani qo’yish bilan ikki bog’inga ajratiladi.  
Masalan: 
    ت رف

 
 ُ  تْف رت

 
 ْ تفت

 
 ْ تفإ
 
  ل خ د

 
 ُلُخْد ت

 
 ْلخْد ت

 
 ْلُخْدُأ
 
  س ل ج

 
 ُسِلْ تَ

 
 ْسِلْ تَ

 
 ْسِلجِإ
 
   Buyruq maylidagi fe’l oldiga qo’yilgan vaslali hamzaning harakati felning hozirgi-
kelasi zamondagi o’rta o’zak undoshi harakatiga bog’liq. Agar o’rta o’zak 
undoshining harakati –
 َُ «damma» bo’lsa, vasali hamza – َُ og’iladi.   
                                     
  ل خ د

 
 ُلُخْد ت

 
 ْلخْد ت

 
 ْلُخْدُأ
 
    Agar o’rta o’zak undoshi harakati fatha yoki kasra bo’lsa, vaslali hamza kasra 
harakatini oladi.  
                                    
                            ْ تفإ                ْسلجإ
  
    Agar buyruq maylidagi fe’l gapning o’rtasida bo’lsa va undan oldingi so’z unli 
tovush bilan tugagan bo’lsa, vaslali hamza qoidasiga binoan yoziladi, lekin 
og’ilmaydi: 
                         ْسِلْجإ ُتْلُرق 
    Ikkinchi shaxs buyruq mayli son va jinsda quyidagicha tuslanadi: 
 
Birlik
 
Ikkilik
 
Ko’plik
 
Jins
 
        لخدأ 
       لاخدأ 
  اولخدأ
    
 
Muzakkar
 
        يلخدأ 
      
لاخدأ        
       نلخدأ 
Muannas
 
   
 Buyruq  maylining  1  va  3  shaxslari  shu  shaxsdagi  fe’lning  shart  mayli  oldiga 
  ِل 
yuklamasini qo’yish orqali yasaladi: 
 
 
 
 
        ْلُخْد يِل            ْلُخْد نِل 
   Hamma  shaxslar  uchun  buyruq  maylining  inkor  shakli  shart  mayli  oldiga 
 لا 
yuklamasini quyish orqali hosil qilinadi: 
                      يسلتَ لا                          اوبتكي لا 


 
 
 
88
 
 
 
  Ba’zan 3 shaxsga nisbatan buyruq mayli o’rnida o’tgan zamon fe’li ham ishlatilishi 
mumkin: 
                   ملاسلا  شاع 
                  مكتليل تباط 
 


 
 
 
89
 
 
 

Download 2,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish