O'zbekiston Milliy UniversitetiNing Amaliy psixologiya b patok talabasi

O'zbekiston Milliy UniversitetiNing

Amaliy psixologiya B patok talabasi

Safarmaxmudov Fazliddinning Ekspremental psixologiya fanidan taqdimoti.

Shaxs temperamentini tadqiq Etish metodlari.

• Reja:
• Temperament haqida tushuncha.
• Temperamentning 4 ta tipi haqida qisqacha ma’lumot.
• Temperament tiplarini aniqlash.
• Temperament xususiyatlari.

Temperament haqida tushuncha.

• Temperamentning xususiyatlari psixikaning individual xususiyatlaridan bolib, inson psixik faoliyatining otishini, dinamikasini belgilab beradi.
• Temperament lotincha - temperamentum - qismlarning nisbati degan manoni anglatadi. Qadimda kishidagi tuygular va harakatlarning xususiyatlari uning tanasidagi "sharbatlarning" (suyuqliklarning) miqdoriga, ularning nisbatiga bog`liq deb hisoblanar edi. Bularning aralashmasi temperamentdir.

Temperamentning 4 ta tipi haqida.

• Kishining temperamenti qanaqaligi haqidagi tasavvur odatda shu shaxs uchun xarakterli bo`lgan ayrim psixologik xususiyatlar asosida vujudga keladi.
• Sangviniklar — sho‘x, quvnoq, tirishqoq va ta’sirchan kishilardir. Ular tevarak-atrofga tez moslashadi. Reaksiyalari yetarlicha kuchli yoki o‘rtamiyona bo‘ladi. Ular bilimni tez va osongina o‘zlashtirsalar-da, hamma vaqt ham puxta egallamaydilar.
• Flegmatiklar — vazmin kishilardir. Ular uchun shoshmaslik va bosiqlik o‘ta xos. Bunday odamlar murakkab hayotiy vaziyatlarda kamharakatchan bo‘lishsa-da, qo‘yilgan maqsadga erishishda ancha dadil bo‘lishadi. Bilimni sekinroq o‘zlashtirsalar ham, puxta egallashadi.
• Xoleriklar — kuchli, chaqqon, jizzaki va harakatchan odamlardir. Ularning o‘ziga xos xususiyati — jizzakilik va beqarorlik. Xoleriklar juda faol va ishchan bo‘lishadi. Biroq ular bir maromda ishlay olishmaydi, goh g‘ayrat bilan, goh imillab ishlashadi.
• Melanxoliklar — g‘amgin, jur’atsiz va ma’yus kishilardir. Salga charchash, biror ishga yetarlicha jur’at etmaslik, o‘z fikr va istaklarini qondira olmaslik ular uchun juda xos. Melanxoliklar, ko‘pincha, arzimagan qiyinchiliklarga bardosh bera olmaydilar, ularga qarshi kurashdan voz kechadilar.

Siz qaysi tipga to’gri kelasiz???

Temperament tiplarini aniqlash.

• Kishilarning temperamenti tiplarini aniqlash va baholashda quyidagi xususiyatlar hisobga olinadi:
• 1. Senzitivlik. Bu kishidagi tashqi qozgatuvchining tasiriga nisbatan sezgirligi. Senzitivlik kuchli bolsa kishiga ozgina kuchga ega bolgan qozgatuvchi ham tasir qiladi, psixik reaktsiyani yuzaga keltiradi.
• 2. Reaktivlik. Kishiga turli ichki va tashqi qozgatuvchilar tasir qiladi. Aytaylik ichki va tashqi qozgatuvchilar tasir kuchi bir xil bolganda qanday emosional reaktsiya nomoyon qilishi baholanadi. Reaktivlik - emosionallik va tasirlanuvchanlikdir.
• 3. Aktivlik. Turli faoliyatni bajarishda, tosiqlarni engib otishda qanday faollik korsatishi baholanadi.
• 4. Reaktivlik va aktivlikning ozaro munosabati. Bu ikkalaa xususiyatdan qaysi biri ustunligi.
• 5. Reaktsiya tempi. Turli psixik reaktsiyalar va jarayonlarning otish tezligi. (nutq tempi, fikr yuritish tezligi, harakatlari tezligi va h.k.)
• 6. Xaraktlarning egiluvchanligi (moslashuvchanligi) VA unga qarama-qarshi xususiyat Rigidligi (qotib qolganligi).
• 7. Ekstrovertlik va introvertlik. ekstrovertlik kishinig psixikasining tashqariga yonalganligi, tashqi olam bilan faol munosabatda bolishi, faoliyatining ayni choqdagi taassurotlarga bogliqligi. Introvertlik - faoliyatning ichki obrazlarga, otmish va kelajak bilan bogliq fikrlarga bog`liqligi.

Temperament xususiyatlari.

• Temperament xususiyatlarining ilmiy sabablarini I.P. Pavlov yuksak nerv faoliyat tiplari haqidagi talimotida ochib berdi: I.P. Pavlov yuksak nerv faoliyat tiplari deganda hayvonlarda va odamda nerv tizimining faoliyatidagi eng muhim xususiyatlarning chatishuvini tushunar edi. I.P.Pavlov itlarda tajriba otkazdi.U hayvonlarning nerv tizimini:
• a) qozgalish va tormozlanishning kuchiga ;
• b) bu jarayonlarning muvozanatiga ;
• v) ularning ildamlik darajasiga qarab bir-biridan farq qilishini aniqladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT.