1. Ishonchlilik va sifatni o‘zaro bog‘lanuvchanligi.
2. Rad yetish turlari.
1. Ishonchlilik va sifatni o‘zaro bog‘lanuvchanligi
“Sifat” va “ishonchlilik” terminlari shunchalik o‘zaro aloqadorki birining ikkinchisiz hech qanday manoga yega yemas. Bu tor aloqaga qaramay, bu tushunchalarga alohida qarash kerak. Chunki bundan uning ta’minotini o‘lchovi bog‘liq bo‘ladi. Eng oldin aniqlab o‘tamizki ishonchlilik ko‘rsatkichlari sifatning ekspuatsion ko‘rsatkichlaridan biri bo‘lib hisoblanadi: Shunga qarab “Sifat” termini “ishonchlilik” terminiga qaraganda kengroq manoga ega.
Buyumning ishonchliligi – buyumning xususiyati o‘rnatilgan parametrlar qiymatini aniq bir chegarada faoliyat yuritishini saqlash. Bu texnik xizmatdan saqlash va tashishdan foydalanish sharti va berilgan rejimga muvofiq bo‘lishi kerak. Ishonchlilik buyumning vazifasi va uning eksplatatsiya shartlariga qarab o‘z ishiga rad etmasligini, uzoq chidamliligini, tamirga yaroqliligini va saqlanuvchanligini bu xusisiyatlarni butun buyum sifatidagi alohida yoki aniq bir birikmalar hususiyatlarning yig‘indisiga aytiladi.
Buyumning ishonchliligi – buyumning xususiyati o‘rnatilgan parametrlar qiymatini aniq bir chegarada faoliyat yuritishini saqlash. Bu texnik xizmatdan saqlash va tashishdan foydalanish sharti va berilgan rejimga muvofiq bo‘lishi kerak. Ishonchlilik buyumning vazifasi va uning eksplatatsiya shartlariga qarab o‘z ishiga rad etmasligini, uzoq chidamliligini, tamirga yaroqliligini va saqlanuvchanligini bu xusisiyatlarni butun buyum sifatidagi alohida yoki aniq bir birikmalar hususiyatlarning yig‘indisiga aytiladi.
ISO 9000:2000 standartiga muvofiq “Sifat” termini quyidagi ta’rifga ega: Sifat talablarining o‘ziga xos xarakteristikalariga muvofiqlik darajasi
ISO 9000:2000 standartiga muvofiq “Sifat” termini quyidagi ta’rifga ega: Sifat talablarining o‘ziga xos xarakteristikalariga muvofiqlik darajasi
Bu tariflarni solishtirib quyidagilarni belgilash mumkin:
Sifat ishonchlilikka qaraganda “buyum” terminiga bog‘lanmagan va tenglik darajasida mahsulotga, jarayonga, xizmatga, faoliyatning istalgan turiga shu bilan birga inteluktualga tegishli bo’lishi mumkin.
Sifat istemolchilarning talablarni qondira olishi kerak, ishonchlilik esa faqat ekspluatsiya shartlariga o‘rnatilgan rejimlarning talablariga javob berishi kerak.
Ishonchlilik ishlamoq tushunchasi bilan zich bog‘liq ya’ni faqat ishlayotgan buyumga aloqasi bo‘ladi, bu vaqtda sifat ishlayotgan va ishlamayotgan ob’ektlarga aloqasi bo‘ladi.
Hamma ekspluatatsion ko‘rsatkichlardan faqat ishonchlilik o‘lchamlikka ega emas va butun buyumning sifatini butunligicha qaysi element rad etishida aybliligiga qaramasdan, ya’ni ishonchlilikni mahsulot sifatining ekspluatatsion ko‘rsatkichlarning integrallashgan (asosiy, bosh, umumiy) ga kiritish mumkin.
Mana masalan agar bolt va gaykani alohida olinsa unda har biri ob’ekt bo’lib hisoblanib, har biri o‘zining sifatiga ega lekin ishonchlilik tushunchasini unga qo‘llab bo‘lmaydi, chunki alohida ular ishlay olmaydi , faqatgina ularning (boltlik) birlashtirilishi ya’ni kinematik juftligi ishlaydi.
Mana masalan agar bolt va gaykani alohida olinsa unda har biri ob’ekt bo’lib hisoblanib, har biri o‘zining sifatiga ega lekin ishonchlilik tushunchasini unga qo‘llab bo‘lmaydi, chunki alohida ular ishlay olmaydi , faqatgina ularning (boltlik) birlashtirilishi ya’ni kinematik juftligi ishlaydi.
Agar mahsulot ishlash uchun yaratilayotgan bo‘lsa unda ishonchlilikniekspluatatsiyada qo‘llashni butunlay mustasno qiladi. Shu vaqtning o‘zida eksplatatsion ko‘rsatkichning har birida talablarning nomunofiqligini faqatgina mahsulot ishlashining boshqa rejmga o‘tqazadi. Yehtimol kerakli sifati mahsulotni loyihalashtirishda va ishlab chiqarishda uning ishonchliligini ta’minlaydi.
Mahsulotni ishlashini yo‘qotish rad etishga olib keladi. Rad yetish mahsulotning qandaydir elementini yoki butun agregatning o‘zining funksiyasini (ishini) yo‘qotishidir. Rad etish tavakkalli rad yetishining darajasiga ko‘rinishiga va sababiga bog‘liq bo‘ladi. Rad yetish darajasi mahsulotning ishini bajarishini qisman yoki to‘liq to‘xtatilishiga olib kelganmi, shunga qarab aniqlanadi. Rad yetish sababi asosan, ishlab chiqarishning mukammal emasligi (konstruktiv) tayyorlanishning yomon sifati (ishlab chiqariluvchi) buyumning notug‘ri ekspuatatsiyasi, boshqa sabablar (ularni deb ataymiz) ko‘rilayotgan buyumga o‘zaro bog‘liq bo‘lmaganligi bilan bog‘liq.
