«O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»

43-mashq. 
   Gaplarni o‘qing. Gap qurilishidagi kamchiliklar tufayli 
yuzaga kelgan yanglishlik haqida bahslashing.

41
1. Agarda shunga qaror qilgan bo‘lsa, mazkur amaliyotni, albat-
ta, reja asosida amalga oshirgan ma’qul. Ya’ni malakali mutaxassisga 
murojaat qilishi, zaruriy qon tahlillarini topshirishi, yurak faoliyatlari 
tekshiruvi,  qon kasalliklari, sog‘lom bo‘lishi zarur. 2. Tashqi ko‘rinishni 
o‘zgartirishdan oldin bu haqiqatan kerakmikin, deb o‘z-o‘zingizga savol 
bering. Balki, to‘g‘ri turmush tarzini olib borish bilan bularni o‘zgarti-
rish mumkindir ham. (Gazetadan)  3. Bobom bu yil askarlarimizga, 
kam deganda, uch vagon qovun-tarvuz jo‘natmasam, do‘ppimni osmon-
ga otaman deb, kecha-kunduz polizdalar. (S. Ravshanov) 
 
44-mashq.
     Gaplardagi grammatik vositalarning noto‘g‘ri qo‘llanishiga 
ko‘ra yuzaga kelgan mantiqiy nuqsonlarni izohlang.
1. Fursatdan foydalanib, institut jamoasi va ekspertlari nomidan, 
barcha yurtdoshlarimizni Yangi 2018-yil bilan chin dildan qutlaymiz va 
oldimizda turgan ulkan vazifalarni bajarishda bir tan-u bir jon bo‘lib, 
bir yoqadan bosh chiqarib, yurtimiz ravnaqi uchun hormay-tolmay 
ishlashlariga  chaqiraman.  (Gazetadan) 2. Huquqni muhofaza qiluvchi 
organlar, sudlar, jamoat tashkilotlari vakillaridan iborat ishchi guruhlar 
komissiya bilan hamkorlikda joylarga chiqib, har bir mahkum bilan 
yakka tartibda suhbatlashish orqali ularning shaxsi o‘rganib chiqildi. 
(G. To‘laganova) 3. Qonunga ko‘ra, amnistiya aktini qo‘llash uchun 
ayblov tomonining, shu jumladan, jabrlanuvchining roziligini talab etil-
maydi.  (G. To‘laganova) 4. Bug‘doyrang cho‘tir yuzlarini ajin bosgan, 
soqollari sutdek oppoq. Lekin o‘zlari sira tinchimaydilar. (S. Ravshanov)
45-mashq.
  Berilgan gaplarni o‘qing, nutqning mantiqiylik sifatiga putur 
yet 
kazgan leksik, morfologik va sintaktik vositalarni izohlang.
1. Ayol kabinetga kirib kelishi bilan uni qayerdadir ko‘rganga o‘xshab 
ketdim. 2. Bu ish uchun kerakli ko‘nikmani, uquvni hayotning o‘zi 
tug‘diradi, tarbiya, bilim beradi. 3. Shunday qilib, uni bu aybi uchun ikki 
huquqdan mahrum etiladi. 4. «Balki» degan taxmin tergovchi faoliyatida 
zo‘r chora – narsa emas, ammo uni hisobga olinmasa ham bo‘lmay-
di. 5. So‘zni uning uchun yoqinqiragan mavzudan boshladim. 6. Eh, 
qan 
cha chilvir u? Yonib kul bo‘ldi-ku o‘sha chilvirlar. Hammasi yonib 
jizg‘anak bo‘ldi-ku. 7. Hozir ona yuragida nafrat va xo‘rlanganlik his-
larigina bo‘lgan. (M. Nasibullin)

42
Sh. Rahmatullayevning «O‘zbek tilining izohli frazeologik 
lug‘ati»dan olingan quyidagi iboralarning izohlarini esda tuting. 
Ular ishtirokida gaplar tuzing.