O'zbekiston islom obidalari Buxoro. Ismoil Somoniy maqbarasi

Xiva. Muhammad Aminxon madrasasi
XIX asr. Xorazm me'morligining yorqin namunalaridan hisoblangan, 1851-1855 yillari qurilgan bu madrasaning tashabbuskori Xiva xoni Muhammad Aminxon edi. Madrasada 125 ta hujra bo'lgan. XVIII asrning 60-yillarida Xiva xonligida hokimiyatni qo'ng'irotlar qabilasidan bo'lgan inoqlar asta-sekin qo'llariga ola boshladilar. Ular badavlat shaharliklar va ruhoniylarning qo'llab-quvvatlashiga erishdilar. Ana shu davrda hukmronlik qilgan Inoq Muhammad Aminxon (1763-1790 y.) qishloq xo'jaligi va savdo ishlari rivojiga keng yo'l ochib berdi. Bu davrda dehqonchilik va hunarmandchilik asta-sekin tiklana boshladi

Xiva. Muhammad Rahimxon madrasasi
XIX asrning ikkinchi yarmi. Xivadagi me'moriy yodgorliklardan biri bo'lgan bu madrasa 1871 yilda Xiva xoni Muhammad Rahimxon II (Feruz) tomonidan qurilgan. Muhammad Rahimxon II 1844-1910 yillarda yashab o'tgan. U mamlakat madaniyati va iqtisodiy hayotini ko'tarishda ilg'or tadbirlarni amalga oishrdi. Madaniyat va fan arboblariga homiylik qildi. O'zi ham Feruz taxallusi bilan ijod qilgan. Muhammad Rahimxon ulamolarga, shoiru adiblarga, umuman, turli sohaning fazilatli kishilariga homiylik ko'rsatgan xondir. She'riyatda Ogaxiyni va iymon-e'tiqod, dinu diyonat hamda shariatda adolatpeshaligi bilan mashhur bo'lgan qozikalon, shayxul islom Salimoxun Matnona o'g'lini ustoz va pir tutdi. El-ulusning iqtisodiy-madaniy darajasini ko'tarish choralarini ko'rdi. U Turkiston xonliklarida birinchilar qatorida toshbosmaxona va suratxona qurdirgan.
Xiva. Islomxo'ja madrasasi va minorasi
XX asr boshlarida qurilgan Islomxo'ja madrasasi va minorasi Xivaning dovrug'ini olamga taratgan. Uni yaratish tashabbuskori va homiysi Asfandiyorxonning bosh vaziri Islomxo'ja bo'lgan. Minora Xivaning faxridir. Islomxo'ja o'z davrining fan, madaniyat, texnika yangiliklariga g'oyat qiziquvchi davlat arbobi edi. U Xorazmni dunyoning eng rivojlangan davlatlari qatorida ko'rishni istar, Vatanii tashqi dunyo bilan bog'lashga intilar, ilg'or g'oyalar bilan to'lib-toshgan inson edi. U Xiva qadimiy obidalarini saqlash, ta'mirlash ishlariga ham katta g'amxo'rlik ko'rsatgan. Xonlikni idora etishdagi xizmatlari uchun "Vaziri akbar " unvoni berilgan. U Xivada pochta va telegraf binosi, Nurullaboy saroyi, maktab va kasalxona qurdirgan.