O’zbеkistоn хаlq tа’limi vаzirligi



Download 1,67 Mb.
bet99/145
Sana21.02.2022
Hajmi1,67 Mb.
#31650
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   145
Bog'liq
Она тили ва адаб. УМК

3) bo‘g`iz undoshi. Bo‘g`iz undoshi faqat bitta h tovushidan iborat bo‘lib, u bo‘g`iz bo‘shlig`ida un paychalari orasidagi tor oraliqda hosil bo‘ladi. (jadvalga qarang).
E s l a t m a : SHuni aytish kerakki, v tovushining lab-lab varianti ham mavjud: ov, qovun, bevosita, birov. Shuningdek f tovushining ham lab-lab varianti bor: vafo, puf, tufurmoq, juft. Tilshunos H.A.Jamolxonov “lab-tish v ni lab-lab v ning fakultativ varianti deb qarash to‘g`riroq bo‘ladi” degan fikrni bildirgan.1
2. Hosil bo‘lish usuliga ko‘ra undosh tovushlar uch turga bo‘linadi:
1) portlovchi undoshlar (jami 9 ta) ikki nutq a’zosining o‘zaro jipslashuvi va o‘pkadan chiqayotgan havo oqimining ana shu nutq a’zolariga ma’lum zarb bilan urilib, portlab o‘tishidan hosil bo‘ladigan tovushlar bo‘lib, ularga: b, g, d, j (jo‘ja so‘zidagi), k, p, t, ch, q undoshlari kiradi. Portlovchi tovushlardan b, p undoshlarini hosil qilishda havo oqimi ikki lab orasidagi to‘siqdan, d, j (jajji so‘zidagi ), t, ch undoshlarini hosil qilishda tilning old qismi bilan tishlar va milk orasidagi to‘siqdan, k, g, undoshlarini hosil qilishda esa tilning orqa qismi bilan tanglayning orqa qismi orasidagi to‘siqdan portlab o‘tadi. Bu undoshlardan ch, j (jadval so‘zidagi) o‘ziga xos murakkab artikulyatsiyasi bilan boshqalardan ajralib turadi. Masalan, ch undoshining hosil bo‘lishida tilning old qismi milkka taqaladi, lekin odatdagi portlash yuz bermay, og`iz bo‘shlig`iga kelgan havo, asosan, sirg`alib chiqadi. Natijada, to‘la bo‘lmagan portlash (t + sh ch kabi) qorishiq (affrikativ portlovchi ham deyiladi) portlovchini vujudga keltiradi. Qorishiq dj tovushi esa portlovchi d va sirg`aluvchi j tovushlari oralig`idagi tovushdir, shuning uchun Juma, Jahongir so‘zlari rus tilida Djuma , Djaxongir shaklida yoziladi va
shunday talaffuz qilinadi. SHu jihatdan portlovchilar ikki turga ajratiladi.
a) sof portlovchilar: b, g, d, k, p, t, q:
b) qorishiq portlovchilar: ch, dj (jahon)

Download 1,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   145




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish