O’zbekiston davlat san’at va madaniyat instituti

Psixologik qonuniyat u yoki bu ruhiy hodisani keltirib chiqaruvchi va rivojlantiruvchi sabab bilan natijaning ichki bog‘liqligidan iboratdir. Bunday psixologik qonuniyatlardan biri ma’lum sharoitda u yoki bu ruhiy hodisaning takror namoyon bo‘lishidir. Psixologik qonuniyatlarni bilish - muayyan psixik hodisani tushunish, oldindan ko‘ra olish va ularni qayta tiklash imkonini beradi. Shuningdek, ichki ishlar idoralari xodimlariga fuqarolarning ruhiy faoliyatlari umumiy xususiyatlarini chamalab ko‘rishga, fikr yuritish va xulq-atvorlarini belgilashga, ayniqsa, jinoyatchi shaxsining qilmishlarini ochish ishlarini tashkil qilishda xatoga yo‘l qo‘ymasliklarida yordam beradi. Har bir xodim shaxsning individual xususiyatlarini, sof tasodifiy holatlarni keltirib chiqaradigan boshqa narsalarni hamisha o‘rganib borishi va hisobga olishi shart. Psixologik qonuniyatlar umumiy va juz’iy bo‘lishi mumkin. Umumiy qonuniyatlar hamma shaxslarga yoki ko‘pchilikka aloqador bo‘lishi mumkin. Masalan, hamma shaxslarda sezgilarning intensivligi (tez, jadal) qo‘zg‘atuvchining kuchiga nisbatan (o‘rtacha kuchiga nisbatan) logarifma mutanosibligida o‘sib boradi.
Juz’iy qonuniyatlar ba’zi yoshdagi kasb egalari va ba’zi toifadagi shaxslarga xos qonuniyatlardir. Masalan, o‘smirlarda abstrakt fikrlashning tezlik bilan rivojlanishi hamma shaxslarga emas, faqat o‘smirlarga xos bo‘lgan juz’iy qonuniyatdir. Psixologik qonuniyatlarni jiddiy o‘ylab tashkil qilingan hamda rejali ravishda olib boriladigan tekshirishlar orqali aniqlash mumkin. Qanchalik murakkab bo‘lishidan qat’i nazar, ko‘pgina psixologik tekshirishlar mutaxassis uchun tushunarlidir va ularni muvaffaqiyatli ravishda amalga oshirish mumkin.


Xulasa.
“Kasbiy psixologiya” fani talabalar ta’lim jarayonini samarali tashkil etish, yosh avlodda yuksak ma’naviy-axloqiy sifatlarni tarbiyalashga doir zamonaviy psixologik bilimlar, amaliy ko’nikma va malakalarning zarur hajmini, muhandis shaxsda namoyon bo’lishi zarur bo’lgan umumiy kasbiy va shaxsiy fazilatlarni muvaffaqiyatli egallashlari lozim. Bakalavrlar – bo’lg’usi muhandis texnologlarning kasbiy tayyorgarligi ta’lim va ishlab chiqarish amaliyoti integrasiyasi, umumiy hamda mutaxassislik fanlari o’rtasidagi o’zaro aloqadorlik, milliy va jahon pedagogikasining eng ilg’or g’oyalari uyg’unligi, zamonaviy ilm-fan, texnika, texnologiyalarning so’nggi yangiliklariga tayangan holda ta’minlanadi.
“Kasbiy psixologiya” fanida talabalarni psixologiyaining mohiyati, uning metodlari va tamoyillari, shaxsning bilish jarayonlari, individual-tipologik xususiyatlari, faoliyati, muloqot va shaxslararo munosabatlar, muhandislik psixologiyasining nazariy va amaliy asoslari haqidagi bilimlarni uyg’unlashtiradi. Shaxsning emotsional-irodaviy sohasi, hissiyotning umumiy turlari chuqur tahlil etiladi. Har qanday inson kundalik hayotida odamlar bilan uchrashib, muloqotga kirishadi va bu muloqot jarayonida har ikki tomon o’zining ichki va tashqi ruhiy olamini namoyon qiladi. Ana shu ruhiy holatlarning barchasi insonning psixikasini tashkil qiladi. O’quv qo’llanma, Davlat ta’lim standartlari hamda Kasbiy psixologiya fanining o’quv dasturi asosida tayyorlandi. Uni tayyorlashda psixolog olimlar – M.I.Enikeev, A.M.Chufarovskiy, E.G’.G’oziev, V.M.Karimova, G’.B.Shoumarov, S.V.Asyamov va boshqalarning ilmiy ishlaridan keng foydalanildi.