O’zbekiston davlat konservatoriyasi “Ovoz rejissyorligi akustikasi asoslari” Fanidan ma’ruzalar matni Tuzuvchi: Holida Yunusova

Radiola va elektrofonlar ( XX asr, 1925 yil).

 Elektrofon grammofon plastinkalarini eshitish uchun moslama. Radiola radio

qabul qilgich va yozuvni qayta eshittiradigan qurilma. Grammafondan farqli

o`laroq elektrofonda tovusholuvchi ignasining mexanik tebranishlari elektr

tebranishlariga aylantirilib, tovush chastotalarini kuchaytiruvchi kuchaytirgichga

tushgan, so`ng elektroakustik sistema orqali mexanik tovushga aylantirilgan.

1948 – 1952 yillarda mo`rt gramplastinkalar o`rniga uzoq muddatga yetuvchi,

deyarli sinmaydigan, ijro vaqti ko`proq bo`lgan plastinkalar keldi. Bunga tovush

yo`lakchalari o`rtasidagi masofani qisqartirish va toraytirish xisobiga, xamda

oborotlar sonini 78 dan 45 taga, ba`zan 33 taga qisqartirish xisobiga erishildi.

SHundan so`ng tovush sifati sezilarni darajada yaxshilandi. 1958 yildan esa

stereofonik gramplastinkalar ishlab chiqildi. Ignalar ham chidamli qilib ishlana

boshlandi. Grammofon yozuvlari faqat maxsus ovoz yozish stdiyalarida amalga

oshirilardi.

SHorinofon.

1930 yil sobiq sovet ixtirochisi A.F. SHorin gramplastinka yozuvi prinqipi

bo`yicha ishlovchi, tovushni operativ ravishda yozib, uni qayta eshittira oladigan

uskuna yaratdi. U faqat, tovusholuvchi sifatida aylanuvchi plastinka yoki silindr

emas, balki doimiy tezlikda uzatuvchi kinoplenkani ishlatdi. SHunday qilib,

---

to`xtovsiz yozuv faqat tasmaning uzunligiga bog`liq edi. (40 metr tasmada bir

necha tovush yo`lakchali 2 soat davomiylikdagi fonogramma yoztlgan). YOzuv

sifati o`rtacha bo`lib, asosan nutqiy yozuvlar uchun xizmat qilgan. “SHorinofon”

nomli apparat urushga qadar sanoatda ishlab chiqarilgan va asosan radiouzatuv va

reportajlarni tayyorlash uchun xizmat qilgan.