O’zbekiston davlat konservatoriyasi “Ovoz rejissyorligi akustikasi asoslari” Fanidan ma’ruzalar matni Tuzuvchi: Holida Yunusova

Magnit yozuvi.

Telegrafon.

1878 yili amerikalik muhandis Oberlin Smit, fonograf bilan qiziqib qoladi va

turli tajribalar o`tkazish uchun o`z laboratoriyasiga sotib olib, uning konstruksiyasi

ustida ishlay boshlaydi. Bunday tajribalar natijasi  1888 yil Nyu-Yorkning “Elektr

dunyosi” jurnalida chiqqan “Fonografning ba`zi shakllari” deb nomlangan

maqolada o`z aksini topgan.  Maqolada mexanik  ovoz yozuvining ikki turidan

tashqari  magnetizm xodisasidan  foydalanib ishlaydiganuskuna konstruksiyasini

tavsiya qiladi. Bu uskunani u fonografning elektron varianti deb ataydi.  Tovush

yetkazuvchi sifatida paxta yoki ipak ip bo`lib, bu ip  po`lat simlar bilan

mustahkamlangan bo`lgan.  Ular esa o`z navbatida  mikrofondan kelayotgan tok

ta`sirida katushka orqali o`tayotganda magnitlashgan. Smit fikricha, bunday

apparat ovoz yozuvi balandligini kuchaytirgan, chunki turli mexanik shovqinlardan

holi bo`lgan. SHuningdek bu uskunadan  nutqiy xabarlar olish va jo`natishda ham

foydalanishgan.

Smit o`z g`oyalarini maqolada chiqarishidan maqsadi, kimdir tajribalarini

davom ettirishini xoxlagan. CHunki o`zining bunga vaqti bo`lmagan.  Bu maqolani

o`qib chiqqan daniyalik muhandis Valdemar Poulsen, bir necha tajribalardan so`ng

magnit yozuvli ilk uskunani yaratdi va uni “telegrafon” deb nomladi. Unga tovush

yetkazuvchi sifatida  po`lat sim ishlatadi. Bu ixtirosi uchun 1898 yili patent oladi.

1903 yil nemis ixtirochisi Kurt SHtilm Paulsen apparati ustida tajribalar

ztkazishni boshlaydi.  1924 yildan telegrafonning yaxshilangan versiyalarini

sotuvga chiqaradi. Unda tovush yetkazuvchi sifatida po`lat sim qolgan bo`lsada,

diktofon o`rnida ham ishlatish maqsadida  elektron kuchaytirgich qo`shilgandi.

---

Keyinchalik sim o`rniga po`lat tasma qo`llanila boshlandi. Tasmalar ko`proq

chidamli bo`lgan.