O’zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti adaptiv jismoniy tarbiya va sport kafedrasi

Hayot sifatini baxolash. 
Salomatlik zaxirasini oshirishga ta’sir qiluvchi 
omillar va samarali usullarni bilish kerak. Katta yoshdagi inson xayotiga asosiy 
ta’sirni turmush tarzi ko‘rsatadi, so‘ngra axamiyati jixatidan – nasliy omillar, - 
ekologiya turadi, fakat 8-10% tibbiyot qo‘llab quvvatlaydi. 
Turmush tarzining ko‘p qirrali tamonlarini kompleks baxolash uchun va erta 
o‘lim xavfi omillarini qidirishda xayot sifatini aniqlovchi anketadan foydalaniladi. 
Insonning moddiy ta’minoti, turar joy sharoiti, xudud ekologiyasi, yashash 
sharoitidan qoniqishi, oilaviy munosabatlar, ratsional ovkatlanish madaniyati, jinsiy 
munosabatlar, dam olish xususiyatlari, jismoniy yuklamalar jamiyatdagi o‘rni, ishlab 

---

70 
chiqarish omillari va ma’naviy dunyosi xaqida ma’lumotlar xamda o‘z xolati streslar 
darajasi, zararli odatlar, kasalliklarga nasliy moyillik va yashash geografiyasidan 
qoniqishi 25-30 daqiqi davomida aniqlanadi. Bazi masalalarda turmush tarzining 
obektiv sharoitlari baxolanadi, boshqalarida xayot faoliyati sharoitlaridan subektiv 
qoniqish baxolanadi. Qoniqish darajasini miqdoriy o‘lchash uchun 100 ballik 
shkalalardan foydalaniladi, bunda 0-ball juda yamon 100- ball esa juda yaxshi xolatni 
bildiradi. Xayot sifati ko‘rsatkichlarini sharxlashda aniq tasavvur qilish lozim, ular 
xayot sharoitini shunchaki aks ettirmaydi, balki ushbu ko‘rsatkichlarning inson 
talablariga mosligi, xayot faoliyati sharoitlardan qoniqish darajasini ifodalaydi. 
Shuning uchun bir xil xolatda turli sharoitlarda ko‘rsatkichlar va javoblar turlicha 
bo‘lishi mumkin. Aloxida xonadonda uzoq muddat yashagan va turar joy maydonini 
kengaytirish uchun navbatda turgan oilaga qaraganda, endigina yotoqxonadan ikki 
xonali aloxida xonadonga ko‘chib kelgan 3 kishidan iborat oila uchun xayot sifati 
yukori deb baxolanadi. Shunday qilib xayot sifatini ikki xil yo‘l bilan: xayot 
faoliyatini obektiv sharoitlarini yaxshilash yoki talablar darajasini pasaytirish orqali 
yoki ularning xayotiy qadryatlarini shaxsiy shkalasidan muximligining o‘zgarishi 
orqali oshirish mumkin. 
Xayot sifatini baxolash shartlari salomatlik miqdorini aniqlash shartlari kabi 
o‘tkaziladi. Bir shifokor bir vaktning o‘zida o‘n nafar bemorni tekshira olishini 
xisobga olganda bir soat davomida 15-20 kishini qabul qilishi mumkin. Tekshiruvdan 
keyin 3 qismdan iborat kompyuter xulosasi beriladi. 
1-
Qism – insonning xayotdan to‘laligicha va turmush tarzining aloxida 
tamonlaridan qoniqishini namoyon etadi.
2-
Qism- bemorda aniqlangan kasallik va o‘limning sanab o‘tilgan xavf omillarini 
bartaraf etish va nazorat qilish uchun tavsiyalardan iborat bo‘ladi. Bunga farafonlik 
ruxiy xotirjamlik, ijtimoiy xususiyatlar, xulq va zararli odatlarga nasliy moillik kiradi. 
Jismoniy faolligi sust va chekuvchi shaxslarga bundan tashqari xarakat faolligini 
oshirish va chekishni tashlash bo‘yicha tavsiyalar taklif qilinadi. 

---

71 
3-
Kism – bemorda aniqlangan asosiy yuqumli bo‘lmagan kasallik ro‘yxati va 
boshqa potologik xolatlarni aks ettiradi ular bo‘yicha mutaxassislar maslaxati taklif 
etiladi.