O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti “Tasdiqlayman” o‘quv ishlari bo‘yicha prorektor

Go‘dak tayanch-harakat tizimining rivojlanishi
1-chaqaloq, 2- 5-6 oylik go‘dak, 3- bir yoshli go‘dak.
Oyoq skeleti chanoq qismi va oyoqning erkin suyaklaridan iborat. CHanoqning muhim vazifalaridan biri ichki a’zolarni ushlab turish bo‘lib, u 3 ta suyakning (yonbosh, qov va quymich) o‘zaro birlashishidan tashkil topgan. Endi tug‘ilgan bolalarning chanoq suyaklari bir-biri bilan birlashmagan bo‘lib, birlashish 5 - 6 yoshlardan boshlanadi, 17-18 yoshgacha davom etadi (birlamchi suyaklanish). Ularning bir - biriga mustahkam birlashishi (ikkilamchi suyaklanish) esa 20 - 25 yoshgacha xam davom etishi mumkin. Qiz va o‘g‘il bolalarda chanoqning farqi 9 yoshda namoyon bo‘ladi. Dumg‘aza umurtqalarining o‘zaro birlashishi va suyaklanishi o‘smirlik davrida yuz beradi. Oyoqning erkin suyaklari son, katta va kichik boldir hamda oyoq panja suyaklaridan iborat. Oyoq panja suyaklari o‘z navbatida kaft oldi, kaft suyaklari va panja suyaklaridan tashkil topgan. Oyoq panja suyaklari gumbaz hosil qilib, u tovon suyagi hamda kaft suyaklarining oldingi qismiga tayanib turadi. Odamning tik yurishi ko‘ndalang gumbaz hosil bo‘lishiga olib kelib, u tana og‘irligining bir tekisda tushib turishini ta’minlaydi. Endi tug‘ilgan bola oyog‘ida bunday gumbazlanish u yura boshlaganidan keyii yuzaga keladi. Oyoq panjalarining gumbazli holati ko‘pgina bo‘g‘im bog‘lamlari bilan saqlanib turadi, bir joyda uzoq vaqt turib qolish, og‘ir yuklar ko‘tarib yurish hamda tor oyoq kiyimlaridan foydalanish panja suyaklarining siqilib turishiga, gumbazning yassilanishiga sabab bo‘ladi. Bunday holat yassi oyoqlik deyiladi.
Bosh chanog‘ida ikkita bo‘lim farqlanadi – miya va bet bo‘limlari. YAngi tug‘ilgan bolada chanoq suyaklari yumshoq birlashtiruvchi to‘qimali pardalar bilan birlashgan. Ushbu pardalar bir nechta suyaklar tutashgan joyda, ayniqsa kattadir. Bular liqildoqlar bo‘lib, kichik liqildoqlar 2-3 oyga kelib bitadi, kattasi esa 1,5 yoshga kelib bitib ketadi. Bosh suyagi bolaning 3-4, 6-8 va 11-15 yoshli davrida ayniqsa tez o‘sadi, uning o‘sishi va shakllanishi 20-25 yoshgacha davom etadi. YAngi tug‘ilgan bolaning miya bo‘limi yuz bo‘limidan 6 marta, voyaga etgan odamda 2-2,5 marta katta bo‘ladi.
Suyaklarning holatiga qarab odamning yoshini aniqlash mumkin. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, suyak to‘qimasi doimiy ravishda yangilanish qobiliyatiga ega bo‘lib, odam hayotning barcha davrlarida undagi organik va anorganik moddalar o‘rtasidagi son va sifat ko‘rsatkichlari nisbati o‘zgaradi.