O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti “Tasdiqlayman” o‘quv ishlari bo‘yicha prorektor

5. Jamoaviy muhokama – 5-10 minut.


Muhokama va xulosalarni shakllantirish uchun savollar

1. 
   Organizmning bir butunligi nima?
   
2. 
   Funksiyalarning uzluksizligi va shakllari?
   
3. 
   Gomeostaz. Biologik va ijtimoiy jarayonlarning birligi.
   
4. 
   Qon guruhlarining irsiyatga bog‘liqligini tushuntiring?
   

2-mavzu. Nerv tizimining fiziologiyasining yosh xususiyatlari. Oliy nerv faoliyati.
B.B.B. metodi asosida tarqatma materiallar

	Tushuncha	Bilaman “+”, Bilmayman “-”.	Bildim “+”, Bilaolmadim “-”.
1
2
3
4

Ma’ruza yuzasidan muammoli savollar
1-savol Uzunchoq miya va miya ko‘prigini reflektorlik funksiyasi?
2-savol O‘rta miyaning funksiyasi va yoshga bog‘liq xususiyati.
3-savol Oraliq miya funksiyasi va yoshga bog‘liq xususiyati.
4-savol Limbik tizim va retikulyar formatsiya nima?
Blits-so‘rov uchun savollar

1. 
   Nerv hujayralari
   
2. 
   Glial hujayralar
   
3. 
   Refleks yoyi
   
4. 
   Orqa miya
   
5. 
   Bosh miya
   
6. 
   Uzunchoq miya,
   
7. 
   O‘rta miya
   
8. 
   Vegetativ nerv tizimi
   
9. 
   Retikulyar formatsiya
   
10. 
    Limbik tizim.
    

Muammoli seminarga savollar
1-savol Bosh miya yarim sharlarining fiziologiyasi.
2-savol Simpatik va parasimpatik nerv tizimlari orasidagi farqi.
3-savol Orqa miyaning funksional tizimi.
4-savol Bosh miyaning po‘stloq qismining funksional jihatlari.
5-savol Nerv tizimining gigienasi.

“Insert usuli”

Insert - samarali o‘qish va fikrlash uchun belgilashning interfaol tizimi hisoblanib, mustaqil o‘qib-o‘rganishda yordam beradi. Bunda ma’ruza mavzulari, kitob va boshqa materiallar oldindan talabaga vazifa qilib beriladi. Uni o‘qib chiqib, «V; +; -; ?» belgilari orqali o‘z fikrini ifodalaydi.

Matnni belgilash tizimi

(v) - men bilgan narsani tasdiqlaydi.

(+) – yangi ma’lumot.

(-) – men bilgan narsaga zid.

(?) – meni o‘ylantirdi. Bu borada menga qo‘shimcha ma’lumot zarur.

Insert jadvali

Tushunchalar	V	+	-	?
Dars jadvali
Kun tartibi
YOzda dam olish tartibi
Mehnat soatlari
O‘quv yili

Nazorat savollari.

1. 
   SHartli va shartsiz reflekslar nima?
   
2. 
   SHartli va shartsiz reflekslar farыi nimada?
   
3. 
   SHartli va shartsiz reflekslar ыoidasi nima?
   
4. 
   Oliy faoliyatining tiplarini aniqlang.
   

Blits-so‘rov uchun savollar Bolalar oliy nerv faoliyati tiplarining tasnifi. Nutqning ahamiyati Xotiraning yoshga bog‘liq xususiyatlari Uyqu mexanizmlari CHarchash va qattiq charchash faoliyatini tavsiflang. Nerv tizimi gigienasi.

3 –Mavzu. Yurak-qon tomir sistemasining yosh xususiyatlari
Muhokama va xulosalarni shakllantirish uchun savollar
1.Qonning ivishi nimaga bog‘liq?
2.Gemoglobinning fuksiyasi nima?
3.Bolalar va kattalarda leykotsitlarning miqdori qancha?
4.YUrak avtomatizmi nima?
5.Qon guruhlarining irsiyatga bog‘liqligini tushuntiring?
6.Qon aylanishining boshqarilishi nimaga bog‘liq?


4– Mavzu. Nafas olish organlarining yosh xususiyatlari
Nazorat savollari

1. 
   Nafas olish tizimi a’zolari vazifalarini tushuntiring?
   
2. 
   Nafas olish tizimining yoshga oid xususiyatlari nimadan iborat?
   
3. 
   Nafas olish a’zolarining kasalliklarning asosiy sabab va oqibatlari nimadan iborat?
   
4. 
   Gigiena qoidalari, nafas olish a’zolari va bolaning mehnat va aqliy faoliyati o‘rtasidagi bo0liqligini ko‘rsating.
   

B./ B. /B texnikasini qo‘llash qoidalari

№	Mavzu savoli	Bilaman	Bilishni xohlayman	Bildim
1	Nafas tizimida qaysi a’zolar ishtirok etadi?
2	Nafas olishning nerv va gumoral boshqarilishi
3	Nafas yo‘lida ishtirok etadigan a’zolar?
4	Gazlar transportining ahamiyati
5	O‘pkalar ventilyasiyasi

Muammoli masalalar
1. Masala. Katta odamlar organizmiga nisbatan olinganda homila qoni tarkibidagi kislorod darajasiga ko‘ra og‘ir gipoksiya holatiga mos keladi. SHunga qaramasdan, homila to‘qimalari normal rivojlanishi uchun etarli miqdorda kislorod bilan ta’minlanadi. Bunga sabab nima? Holatlarni tushuntiring.
2. Masala. Dengizning 200 m chuqurligida g‘avvos (vodolaz) ish bajarish vaqtida gipoksiya holatiga tushdi. Uni shoshilinch harakat bilan suvdan olib chiqdilar. Organizmda qanday holat yuz berdi? Qaysi yo‘l bilan buni ogohlantirish mumkin.
3. Masala. Bolaning ilk bor nafas olishi tug‘ilgandan keyin, ba’zan kindikni kesib bog‘langandan keyin sodir bo‘ladi. Birinchi nafas olishning asosiy shartini aniqlang.
4. Masala. Bir guruh talabalar 3000 m balandlikdagi osma ko‘prikka chiqdilar. Ular o‘rtasida sportchilar va sport bilan shug‘ullanmaydigan odamlar bor edi. Sportchilar va sportchi bo‘lmaganlarning nafas olishi qanday o‘zgaradi? O‘pka ventilyasiyasining afzalligiga baho bering.
ESSE

Esse – taklif etilgan mavzuga 1000 dan 5000 gacha so‘z hajmidagi insho.

Esse – bu muallifning shaxsiy nuqtai nazarini yozma ravishda erkin ifoda etish shakli; qandaydir predmet bo‘yicha umumiy yoki dastlabki dunyoqarashni o‘z ichiga oladi.

Besh daqiqalik esse

Besh daqiqali esse – o‘rganilayotgan mavzu bo‘yicha olingan bilimlarni umumlashtirish, mushohada qilish maqsadida o‘quv mashg‘ulotida oxirida 10 daqiqa oralig‘ida olib boriladi.

Qonuniyatlarni tavsiflashni o‘tkazish qoidasi
1. Guruxda “Aqliy hujum” o‘tkazasiz va mavzu bo‘yicha barcha tushunchalarni yozib olasiz.
2. Biron-bir belgisi bo‘yicha olingan ma’lumotlarni umumlashtiruvchi kategoriyalarni aniqlaysiz.
3. Kategoriyani qog‘ozga yozing va olingan ma’lumotlarni ma’lum mezonlar bo‘yicha taqsimlang.
4. Taqsimlash jarayonida biron-bir kategoriyani nomini o‘zgartirish yoki qo‘shish mumkin.
Mavzu bo‘yicha nazorat savollari

	Savollar	Javoblar
1	Bolalarda nafas olish va chiqarish jarayoni qanday yuzaga keladi?
2	O‘pkada gazlar almashinuvi bolalarda qanday amalga oshadi?
3	Nafas olish markazlarining faolligi yoshga xos qanday amalga oshadi?
4	Bolalarda nafas olish soni va tezligining yoshga xos xususiyatlari nima?
5	Bolalarning nafas olishga bo‘lgan gigienik talablar nimalardan iborat?
6	Nafas olish a’zolari ishining boshqarilishi va ahamiyati qanday?

5-mavzu Ovqat hazm qilish tizimining yosh xususiyatlari Moddalar va energiya almashinuvi.
B./ B. /B texnikasini qo‘llash qoidalari

№	Mavzu savoli	Bilaman	Bilishni xohlayman	Bildim
1	Hazm tizimining boshqaruvi qanday amalga oshadi?
2	Ovqat hazm qilish tizimida qaysi a’zolar ishtirok etadi?
3	Ovqat hazm qilish gigienasi nima?
4	Ovqatlanishning ahamiyati
5	Bolalarning ovqatlanishiga qo‘yiladigan gigienik talablar nima?

Qonuniyatlarni tavsiflashni o‘tkazish qoidasi
1. Guruxda “Aqliy hujum” o‘tkazasiz va mavzu bo‘yicha barcha tushunchalarni yozib olasiz.
2. Biron-bir belgisi bo‘yicha olingan ma’lumotlarni umumlashtiruvchi kategoriyalarni aniqlaysiz.
3. Kategoriyani qog‘ozga yozing va olingan ma’lumotlarni ma’lum mezonlar bo‘yicha taqsimlang.
4. Taqsimlash jarayonida biron-bir kategoriyani nomini o‘zgartirish yoki qo‘shish mumkin.
5. Kategoriya jadvalini tuzing.