O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

Inflyats
iya
deb pul muomalasi qonunlari buzilishi bilan bog’liq 
xolda qog’oz pullarning qadrsizlanishiga aytiladi.

---

281 
Bu
 
yerda qog’oz pul miqdorining nisbatan ortib ketib, uning
 
qadrsizlanishiga pulning ortiqcha emissiya qilinishi, pul emissiyasi 
o’zgarmasdan, uning aylanish tezligining oshishi, muomaladagi pul 
miqdori o’zgarmasa ham tovar ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish 
hajmining kamayib ketishi, tovarlar va xizmatlar ijtimoiy qiymatining va, 
binobarin. narxining pasayishi va nihoyat, pul qiymatining pasayishi kabi 
omillar ta’sir qiladi. 
Qog’oz pullar inflyatsiyaga uchraganda uch xil narsaga nisbatan 
qadrsizlanadi: 
1) oltinga nisbatan - bu oltinning qog’oz pullarda bozor narxining 
oshishida o’z ifodasini topadi; 
2) tovarlarga nisbatan - bu tovarlar narxining oshishida o’z ifodasini 
topadi; 
3) bardoshli chet el valyutalariga nisbatan - bu chet el valyutalariga 
nisbatan milliy pul kursining tushib ketishida o’z ifodasini topadi. 
Inflyatsiya narx indeksi yordamida bazis davrga nisbatan o’lchanadi. 
Narxlar indeksi 
esa joriy davrdagi iste’mol narxlarini bazis davrdagi 
iste’mol narxlariga nisbati orqali aniqlanadi: 
bu yerda: 
%
100
6


TN
TN
NI
j
NI
- narxlar indeksi; 
TN
J
- joriy davrdagi iste’mol tovarlari narxi;
TN
6
- bazis davrdagi iste’mol
 
tovarlari narxi. 
Narxlar o’zgarishini hisobga olish qamroviga ko’ra narxlar 
indeksining quyidagi turlarini hisoblash mumkin: 
- iste’mol narxlari indeksi; 
- ulgurji narxlar indeksi; 
- narxlar indeksi - YaIM deflyatori; 
- eksport va import narxlar indeksi. 
Narxlar indeksidan foydalangan holda