O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

 
Asosiy t
ayanch
 tushunchalar:
Ishlab chiqarish usuli
- ishlab chiqaruvchi kuchlar va ishlab 
chiqarish munosabatlari birligi hamda o’zaro ta’siri. 
Ishlab chiqaruvchi kuchlar
- ishlab chiqarishning shaxsiy va 
moddiy omillari, ya’ni ishchi kuchi bilan ishlab chiqarish vositalari birligi. 

---

73 
Ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar
- bu kishilar uchun zarur bo’lgan 
hayotiy ne’matlarni ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va is’temol 
qilish jarayonida vujudga keladigan munosabatlar. 
Ishlab chiqarishning texnologik usuli
- mehnat vositalari, 
materiallar, texnologiya, energiya, axborotlar va ishlab chiqarishni tashkil 
etish majmui. 
Mulkchilik munosabatlari
- mulkka egalik qilish, undan 
foydalanish, uni o’zlashtirish va tasarruf etish jarayonida vujudga 
keladigan munosabatlar. 
Mulkdan foydalanish
- mol-mulkning iqtisodiy faoliyatda ishlatilishi 
yoki ijtimoiy hayotda qo’llanilishi, ya’ni uning nafli jihatlarining bevosita 
iste’mol qilinishi. Mulkni tasarruf etish - mol-mulk taqdirini mustaqil hal 
qilish. 
Mulkka egalik qilish
- mulkdorlik huquqining uning egasi qo’lida 
saqlanib turishi va yaratilgan moddiy boyliklarni o’zlashtirishning ijtimoiy 
shakli. 
Mulk ob’ektlari
- mulkka aylangan barcha boylik turlari. 
Mulk sub’ektlari
- mulk ob’ektini o’zlashtirishda qatnashuvchilar, 
mulkiy munosabatlar ishtirokchilari. 
Xususiy
lashtirish
- mulkka egalik huquqining davlatdan xususiy 
shaxslarga o’tishi. 
Davlat tassarrufidan chiqarish
- davlat mulki hisobidan boshqa 
nodavlat mulk shakllarining vujudga keltirilishi. 
 
Nazorat uchun savol va topshiriqlar:
1. Ishlab chiqarish usuli nima va uning tarkibiy qismlari nimalardan 
iborat? 
2. Ishlab chiqarish usullarining eng muhim o’ziga xos belgilarini 
ajratib ko’rsating. Bir ishlab chiqarish usulining boshqasiga almashinishi 
sabablari haqida mulohaza bildiring. 
3. Ishlab chiqarish texnologik usulining tarkibiy qismlarini sanab 
ko’rsating. Fan-texnika taraqqiyotining ishlab chiqarish texnologik usuliga 
ta’siri qanday? Ishlab chiqarish texnologik usullarining bosqichlari bir-
biridan nima bilan farqlanadi? 
4. Iqtisodiy tizim nusxalarini farqlantiradigan asosiy belgilarini sanab 
ko’rsating. 

---

74 
5. Mulkchilikning mohiyatiga ta’rif bering va uning turli shakllarining 
iqtisodiy mazmunini tushuntiring. Mulkchilikning iqtisodiy va huquqiy 
mazmunini ajratib ko’rsating. 
6. Mulk sub’ektlarining ko’p darajali bo’lishiga sabab nima? 
Mulkchilik shakllarining farqlanishi asosida nima yotadi? 
7. Bozor iqtisodiyotiga o’tish nima uchun mulkchilikning turli 
shakllarini taqozo qiladi? Davlat mulkini uning tasarrufidan chiqarish va 
xususiylashtirish nima uchun hozirgi bosqichda ob’ektiv zaruriyat 
hisoblanadi? Xususiylashtirish bosqichlari va shakllariga tavsif bering. 
8. Xususiylashtirishning qanday usullarini bilasiz? Bu usullardan 
birini tanlab olishga qanday omillar ta’sir ko’rsatadi?