O’zbekiston aloқa axborotlashtirish agentligi

2. Ilmiy tadqiqotlarning tarmoqlararo va fanlararo integrastiyasi.
Ilmiy muammoni to’gri qo’yish, tadqiqot vazifasi va maqsadini hamda mo’ljallanayotgan natijani aniq va qat’iy ta’riflash ilmiy ijodning negizi va xarakatlantiruvchi kuchvdir. Muammosiz, to’g’ri qo’yilgan, aniq ta’riflangan va tanqidiy tushunib etilgan vazifasiz ilmiy ijod, ilmiy izlanish va ilmiy bilimning o’sshpi mumkin emas.

Bilim bilan ob’ektning noma’lum qismi o’rtasidagi anglab etilgan ziddiyat, olimning ijodi xal qilish uchun yo’naltirilgan ixtilof muammo deb ataladi. Ilmiy muammoni qo’yish fanda izlanishning boshlanishidir. Ilmiy kashfiyot sodir bo’lgan va ilmiy tadqiqot jarayonida avval egallangan bilim asosida tushunib, talqin qilib va tushuntirib bo’lmaydigan bilim olingan hollarda fanda muammoli vaziyat yuzagakeladi; shuninguchun ham yangi bilimga extiyoj tug’iladi, ya’ni bilimning o’zi fanda muammolar va muammoli vaziyatlarni vujudga keltiradi. Bunday hollarda tanqidiy fikrlashning barcha usullari va vositalaridan ijodiy foydalanish, yangicha tushuntirish, tavsiflash yoki gipoteza taklif qilish, yangi nazariya yaratish, mavjud bilimning chegaralarini kengaytirish va chuqurlashtirishga harakat qilish zarur. Ilmiy muammoda yangi bilim olish masalasi, talabi o’z ifodasini topadi. Ilmiy muammo-bu bilimsizlikdan bilimga, gipotezadan nazariyaga, ilmiy faraz yoki prognozdan haqqoniy bilimga dialektik o’tish demakdir.

Ilmiy muammolarni ijodiy qo’yish va ularni mahorat bilan tanqidiy hal qlish haqiqiy olimgaxosbo’lgan xususiyatdir. Boshlovchi, yosh ilmiy xodim, magasgr, aspirang o’z ilmiy faoliyatining boshidan o’zida yuqorvda zikr etilgan sifatlarni tarbiyalab borishi kerak. Ular fanda har bir haqiqiy olimning ilmiy fikrlash tarzi, o’ziga xos «uslubi» negizida yotadi. Mana shu o’ziga xos, betakror usyaubga qarab bir olimni boshqa olimdan, bir ilmiy maktabni boshqa ilmiy maktabdan ajratash mumkin. Ilmiy muammoni qo’yish va uni xal qiliishi tanqvdiy fikrlash nuqgai nazarvdan uyidagi algoritm ko’rinishvda ifodalash mumkin: muammoning da’vati-muammo mazmushshing olim tomonvdan anglab etilishi-muammo ustida mushoxada yuritish va uning echimini topish.

Ilmiy muammoni ijodiy hal ^ilish negizida olimning tizimli, analiziy (tanqidiy) fikrlash madaniyati, dunyoqarashi, qadriyatlari olami, etikasi, axloqi, tarbiyasi va umumiy madaniyati, uning iste’dodli va o’ziga xos shaxs sifatidagi mentaliteti yotadi. Shuning uchun ham boshlovchi yosh tadqiqotchi fandaishga kirishayotib o’zi tanlagan fan sohasida yuksak darajada professionalizmgagina emas, o’zining umumiy madaniyati vabilimini muttasil oshirib borishga, teran, har tomonlama rivojlangan shaxsga aylanishga ham harakat qilishi kerak. Stivilizastiyaning uchinchi to’lqiniga mansub postmodernistik axborot jamiyati davrining hozirgi zamon postnoklassik fanida yuksak ma’naviyat, ijtimoiy mas’uliyat va insonparvarlikni shakllantirish ijod jarayonining zarur tarkibiy qismidir.