O’zbekistan respublikasinin’ xalq ta’lim wazirligi a’jinyaz atindag’i no’kis ma’mleketlik pedagogika instituti su’wretlew o’neri ha’m miynet ta’limi fakulteti

Fransisko Zurbaran. Áziz Bonaventurni dafn etiw.

Parij, Luvr muzeyi"

Altın Ispaniya Yoshi" dıń eń kózge kóringen súwretshii Diego Rodriges de Silva Velazkes (1599 -1660). Ribaltaga qusap, Seviliyalik Velazkes da F. Pacheko qol astında oqıǵan, ustaxonasi kóp tárepten Italiyalıq bottega qusaydı. Magistrdıń birinshi ózbetinshe dóretpeleri bodegonlar janriga qızıǵıwshılıq kórsetip atır (" Azanǵı shay", 1617 jıl ; " Suw tasıwshısi", 1621 jıl ). Usı dóretpelerde Velazkes Karavagist Tenebrosso menen Zurbaranning zatlardıń ullılıǵın hám adamlardan adamlarǵa salıstırǵanda oyıq húrmetin etkazish qábiletin birlestirgan. Qizig'i sonda, ádetiy Ispaniyalıq Velazkesning diniy temalarda dóretpeleri derlik joq hám ol tańlaǵan dóretpelerdi ol bodjonlarga jaqın janr saqnaları retinde aytadi (" Meri hám Retti zıyarat etken Masih", 1620 y.).

1623 jılda Velazkes Madridga ko'chib ótti hám Xabsburg patshası Filipp IVning súwretshii boldı (1605-1665). Onıń suddagi derlik 40 jıllıq iskerligi dawam etedi, biraq bul artistning kórkem ónerdegi óz jolin tappaqtasıǵa hám óz ideallariga sadıq qalıwına irkinish bermadi.

1620 -jıllardıń oxirlarida. Velazkes súwretti " Dıyxanlarǵa keletuǵın Baqus" yamasa kóbinese" Masqarapazlar" dep atasadı, sebebi Baqxus tap tramplinlarga qusap mayda -chuyda dıyxanlar menen oralǵan (súwret qosımshasıǵa qarang). Velazkes mifologik tábiyat kórinisin bodegonlar retinde anıqlama beredi. Hátte yarım jalańash Baxusning suwretinde da qandayda bir idealizatsiya ámeldegi emes. Bul erda gózzal hám nopok áyyemgi kórkem ónerdiń dáslepki basqıshlarında bolǵanı sıyaqlı aralasıp ketken. Formanı keń modellestiriw, jarıqlıq hám sayanıń kontrastları, altın sesler uyǵınlıǵı - bulardıń barlıǵı karavagizmning ayriqsha qásiyetleri, biraq suwretde tek Velazkesga tán bolǵan zat qashannan berli áldegi. Usı usıldıń qáliplesiwi 1628 jılda Madridga kelgen hám Velazkes menen doslasqan Rubensning tásiri menen baylanıslı.

1629 jılda Velazkes birinshi ret Italiyaǵa jo'nadi, ol erda Venetsiyaliklarning súwretleri eń úlken tásirler qaldırdı. Vulqannıń o'chishi (1630 ), bul onıń eski kórkem ónerdi úyreniw nátiyjesi edi, lekin temanı aytıwda ol óziniń jeke principlerine sadıq qaldı, áyyemgi qaharmanlar ornına ápiwayı ispan dıyxanları temirshilik menen shug'ullangan. 1630 jıllardıń ortalarında. Velazkes ispanlar ushın Gollandiyaliklarga qarsı alıp barǵan qáweterli gúresdegi birden-bir jeńisli waqıyaǵa arnalǵan " Qáweterli taslim bolıw" suwretin chizgan. Sawash saqnasınıń quramı ózi innovciyalıq edi - allegorik nomerlersiz hám áyyemgi qudaylarsız. Temanı túsindiriwlew da jańalıq edi: súwrettiń shep tárepinde tóplanǵan jeńiliske ushıraǵan bolǵan gollandlar, Ispaniya jeńimpazları sıyaqlı salawattı sezim etediler, kompozitsiyaning ońıda zichroq massa menen, nusqa qatarları fonında (sol sebepli suwretde " Nayzalar" ekinshi atı bar). Eki gruppanıń júzleri bir waqtıniń ózinde portret hám ayriqsha bolıp tabıladı, bul júz bolıp atırǵan waqıyalardıń áhmiyetin asıradı, kishi waqıyanı tariyxıy áhmiyetke iye bolǵan imidjga aylantıradı. Usı kompozitsiya qorǵanıda eki kisi xızmet etedi: Gollandiya qorǵanı komendanti Justin Nassau hám Ispaniya komandiri Spinola. Olardıń hulqlari hám ım-ishara -belgileri tıyanaqlı, tábiy bolıp tabıladı. Belgiler tegislik, ulıwma jazılǵan ásker sızıǵı hám janıp turǵan qorǵannıń fonında jaylastırılǵan. Reń sheshimi zerikarli, biraq ǵayrıoddiy bay: ol bir neshe tonnalarǵa qurılǵan - qara, sarı, aqshıl qızǵılt reń hám jasıl - túr-túrli kúsh, intensivlik hám sayada kúlreńdan gewek kúl ranggacha merwertne shekem. Gúmis jarıqlıq erte tań atmosferasın jaratadı, bay hawa hawasını jaratadı. Velazkesning rangtasvir qábileti tek 19 -asirde haqıyqıy qadrlanadi.