O’zbekistan Respublikasi Joqari ha’m Orta arnawli bilimlendiriw ministrligi Berdaq atindag’i Qaraqalpaq ma’mleketlik universiteti Sanaat texnologiya fakulteti

1 - Test. Qalıp ketken sózdi qoyıng
Standart telefon kanalı... ..... chastota aralıǵinda uzatıladı.
A. 0, 3 - 3, 4 kGts
V. 0, 5 - 8, 9 kGts;
S. 0, 3 - 2, 4 kGts.
D. 0, 2 - 5, 3 kGts;
Alternativ test - bul oqıwshı eki “awa yamasa joq” juwapların tańlaw kerek bolǵan
wazıypalar.
2 - Test. Bir telefon kanalınıń keńligi neshe 4 kGts ga teńmi?
A. Awa
V. Joq
Kesiwiwshi tańlawlı testler bir qansha wazıypalardan ibarat bolıp, bul wazıypalar
orınlanǵannan keyin oqıwshı alǵan nátiyjeler hám shama etilgen nátiyjeler ortasında
muwapıqtı tekseredi.
Testler
Eslew hám toltırıw
ushın testler
Tańlaw testler
Alternativ testler
Kesiwiwshi tańlawlı
testler
Kóp tańlawlı
testler
37

A) Kanaldıń eki sımlı bóleginen tórt sımlı bólegine hám tórt sımlı bóleginen

eki sımlı bólegine ótiwden;
B) Signal satxlarini normalashtirishdan;
V) Kanaldıń eki sımlı bólegine ótiwden;
G) Kanaldıń tórt sımlı bólegine ótiwden;
Házirgi waqıt elekron tálimdiń sistemaları birlespesiniń 2 tiykarǵı baǵdarı
ámeldegi:
Mut bolmaǵan LMS
• Erkin tarqalatuǵın LMS
Mut bolmaǵan LMS
Bul sistemalar ózi kommertik qayta islewler bolıp, aralıqtan tálim (MT)
qollanılıwına jóneltirilgen yamasa oqıw mákemeleri formasında elektron tálimdi
shólkemlestiriw. Ózimiz bazarımızda sonday sistemalardıń bir neshesi usınıs
etilgen.
“Bitriks: sayttı basqarıw” - CMS keń tarqalǵan hám ataqlılıqqa iye. Bul
ónim versiyaları quwatı boyınsha tarqalǵan bolıp, bir - birinen modullar kompleksi
arqalı ajraladi` (sonıń menen birge, múmkinshilikleri menen). “Start” paketi 199 y. e bolsa, ol jaǵdayda
aldıńǵılaw “Biznes” 1699 y. e turadı. Tekǵana MySQL, bálki, Oracle menen isleytuǵın
versiyalar da bar. “Bitriks” óziniń jetkilikli dárejede saldamlı múmkinshilikleri menen
ajralıp turadı, ol derlik hámme máselelerdi sheshiwge múmkinshilik beredi, biraq saytı dizayni
jáne onıń baslanǵısh dúzilisin islep shıǵıw faqtgina qımbat qánigeler ótkeziwi
múmkin. Sonıń menen birge, sistema server resurslarǵa qatal.
“NetCat” - házirgi waqıtta CMS 2. 3 versiyası shıǵarılıp atır, birinshisi bolsa 1999 jıl
islep shıǵılǵan. Qarıydarlar 3 xildagi modullar kompleksi redaktsiyasini satıp alıwı
múmkin - “Standart” (300 y. e), “Plus” (750 y. e) hám “Extra” (1200 y. e), sonıń menen birge, saldamlı
áhmiyetke iye bolmaǵan demo - versiyaǵa uqsas “SmallBusiness” (4 y. e) bar. Berilgen
CMS jetkilikli dárejede funktsional, qolay, qabıl qılıw ápiwayı. Bul hámme paketlerge
(“SmallBusiness” den tısqarı ) operativ texnikalıq liniyalari hám paydalanıwshına qolay bolǵan
38
barlıq usıllarda járdem qosıladı. Bul sayttı jaratıwda PHP hám MySQL programmistleri
járdemi kerek boladı.
“inDynamic 2. 3” - CMS jetkilikli qolay hám múmkinshilikleri boyınsha saldamlı, biraq, baxası
jetkilikli dárejede bálent, bazalıq jetkeziliwi 1100 y. e, keń tarqalǵanı 1500-3000 y. e,
sistemanıń max komplekti modulları menen 9000 y. e hám odan joqarı boladı. Baxalar
bálentligi sebepli CMS islep shıǵaruvchilari buyutrmachi menen individual jumıs alıp
baradı, mısalı : anıq bir halda kerek bolǵan komplektni jetkezip beredi. Bul sistema
tiykarında qurılǵan saytlar basqa saytlarǵa qaraǵanda kóbirek múmkinshilikke iye.
“Amiro. CMS” - balanslanǵan kóp funktsiyalı CMS, kóplegen saldamlı qolaylıqlarǵa
iye, olardan veb-interfeys arqalı sayttı tereń dárejede qadaǵalaw qılıw, joqarı
dárejede yuzabiliti, optimal qıdırıwǵa qaratılǵan, qımbat bolmaǵan baxa.
“Amiro. CMS” eksplotatsiyada hám sazlawda ápiwayı, lekin sayttıń dúzilisin
basqarıw daǵı múmkinshilikler spektrini tolıq beredi. Kemshilikleri: “Amiro. CMS”
bazasındaǵı sayttı hár qanday xostingga da ziyansız ótkerip bolmaydı.
Sistema “Prometey” - programmalıq qabıq bolıp, tekǵana MT hám esitiwshilerdi
testlewdi támiyinlew, bálki, virtual oqıw shólkemi iskerligin basqarıw da
múmkin, bul MT ni operativ ommalashtirib, keń kommertik paydalanıwǵa ótkeredi.
“Prometey” aralıqtan tálim sisteması liderlik pozitsiyasi sonda, nátiyjeli
tálim quramın birlestirgen:
• Aldıńǵı metodikalıqlar ;
• Jańa texnologiyalar ;
• Quwatlı basqarıw quralları.
Házirgi waqıtta “Prometey” aralıqtan tálim sisteması (MTT) MDH mámleketleri hám
Rossiyanıń kóplegen korporatsiyalari hám oqıw mákemeleri tárepinen paydalanıladı.
Interfeysi bir neshe milliy tillerge awdarma etilgen, olardan orıs, ózbek (latınsha,
krillcha), ingliz, ukrain, qazaq.
Basqa programmalıq ónimlerden ayrıqsha bolıp esaplanıw, “Prometey” aralıqtan tálim
sisteması rásmiy túrde qálegen oqıw hám mámleket birlespeleri paydalanadı, sebebi ol
“Rosinfosert” sertifikatına iye bolıp, MTT programmalıq quralları STU normativ
hújjeti talaplarına juwap beredi. Usı hújjet RF Baylanıs hám Informaciya Ministrligi,
hám de, RF Tálim Ministrligi juwapker shaxsları tárepinen imzolangan. Baxası 3000$ lfy
baslanǵan.
Zamanagóy sharayatta bunday sistemalardıń ǵalabalıq institutlarda
qollanılalmasligi baxası hám apparatlar talaplarǵa juwap bermasligida. Sonıń menen birge,
39
kommertik sistemalar bilimlendiriwge tiyisli litsenziyaları sheklengen dárejede shiǵarıladı. Odan
tısqarı kommertik sistemalardıń tarqalıwı hám masshtablanǵan múmkinshilikleri
sheklengen.
Erkin tarqatiluvchi LMS
LMS sistemalarınıń ámeldegi bolǵan OpenSourse analizlari tiykarında biz
platformalarni ajratdik: A Tutor, Claroline, Dokeos, LAMS, Moodle, OLAT, OpenACS,
Sakai. Tańlawdıń tiykarǵı kriteryası retinde sistema quwat dárejesi hám kóp tillilik
sáykesliligi tańlandı.
Juwmaq
Bul pitkeriw qaniygelik jumıs boyınsha juwmaq etip búydew kerekki,
“Telekommunikatsiya sistemaları” temasında kompyuter test programmasın jaratıwdan maqset,
studentlerdi bilim dárejesin bahalaw, olardı student bilimi, ilmiy tájriybe hám sheberligin
tekseriw hám bahalaw tálim procesiniń zárúrli wazıypası hám pútkil oqıw jılı
dawamında alıp barıladı. Qanday yechilayotganiga, yaǵnıy student qanday bilimge, ilmiy tájriybe
hám uqıpǵa, dúnyaǵa kóz qarası hám etikalıq -estetik qarawlar hám de dóretiwshilik iskerligine iye
ekenligine itibar qaratıw zárúrli. Túp mánisi taǵı studentti oqıwǵa qanday
munasábette bolıwına, qanday shuǵıllanyapti hám taǵı basqaalarga baylanıslı.
Bulardıń barlıǵı bilimdi tekseriw hám bahalawdıń túrli usılların
qóllaw zárúr ekenligin kórsetedi.
Studentler bilimin baqlaw hám bahalawdan maqset tálim
sapasın basqarıw arqalı básekige shıdamlı kadrlar tayarlawǵa erisiw,
studentlerdiń oqıw pánlerdi ózlestiriwinde boslıqlar ónim bolıwın aldın
alıw, olardı anıqlaw hám saplastırıwdan ibarat.
Qadaǵalaw sistemasınıń tiykarǵı wazıypaları tómendegilerden ibarat :
a) studentlerde Mámleket tálim standartlarına muwapıq tiyisli bilim,
kónlikpe hám ilmiy tájriybeler qálipleskenligi dárejesin qadaǵalaw qılıw hám analiz etip
barıw ;
b) studentler bilimi, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin bahalawdıń tiykarǵı
principlerı: Mámleket tálim standartlarına tiykarlanǵanlıq, anıqlıq, shınlıq,
isenimlilik hám qolay formada bahalawdı támiyinlew;
v) pánlerdiń studentler tárepinen sistemalı tárzde hám belgilengen múddetlerde
ózlestirilishini shólkemlestiriw hám analiz qılıw ;
g) studentlerde ózbetinshe islew kónlikpelerin rawajlandırıw, informaciya
resursları dáreklerinen nátiyjeli paydalanıwdı shólkemlestiriw;
d) studentler bilimin qalıs hám ádalatlı bahalaw hám de onıń nátiyjelerin
waqtında xabar beriw;
ye) studentlerdiń oqıw pánler boyınsha kompleks hám de úzliksiz tay yorgarligini
támiyinlew;
yamasa ) oqıw procesiniń shólkemlestirilgen jumısların kompyuterlestiriwge sharayat jaratıw.
84
Qadaǵalaw túrleri, onı ótkeriw tártibi hám kriteryaları tálim shólkeminiń
oqıw - stilistik keńesinde talqılaw etiledi hám tastıyıqlanadi hám de hár bir oqıw
pánniń jumısshı oqıw programmasında shınıǵıw túrleri menen birge kórsetiledi.
Testlerdiń bir qatar túrleri ámeldegi bolıp tálim alıwshınıń teoriyalıq
bilimi hám intellektual uqıpların bahalawda paydalanıladı. Ámeliy kónlikpelerdi
bahalawda tiykarınan ámeliy tapsırmalardan paydalanıladı.
Ámeliy tapsırmalar tálim alıwshına belgili bir miynet iskerligin orınlaw
boyınsha wazıypa beriledi. Oqıtıwshı tálim alıwshınıń iskerligin gúzetip aldınan
islep shıqqan kriteryalar tiykarında bahalawı kerek.