O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus

Epizootologik ma’lumotlar. Kasallik zog‘orabaliqchilik min- taqalarida qayd etilgan. Sobiq Ittifoqning shimoliy rayonlarida kasallikni epizootik ko‘rinishi kuzatilmagan. Kasallik qishlovchi hovuzlarda ko‘proq mart-aprel oylarida kuzatilib, epizootik ko‘rinishda kechadi. Invaziyaning eng ko‘p rivojlanishi bahorda havo isiy boshlagan vaqtda namoyon bo‘ladi. Asosan, zog‘ora- baliq, sazan va ularning gibridlari hamda karp turidagi baliq- larning segoletkalari va oq amurlarning yoshlari kasallanadi. Biroq girodaktiluslar bilan baliqlarning malkilari (chavoqlari) va yoshi katta baliqlar ham zararlanadi, lekin ularda invaziya- ning jadalligi past bo‘lib, ular parazit tashuvchi bo‘lib xizmat
qiladi. Zararlanish darajasi 85—100% gacha yetib, invaziyaning jadalligi 75—100 donani tashkil qilishi mumkin. Ahamiyatli o‘lim kuzatilishi (50% va undan yuqori) mumkin.
Kasallikning klinik belgilari. Zararlangan baliqlarning terisi va suzgichlari xiralashadi. Dastlab dog‘lar, keyinchalik esa epiteliy hujayrasining to‘kilishi bilan kechuvchi och ko‘kimtir-kulrang parda hosil bo‘ladi. Kasal baliqlar oriqlanadi, ko‘zlari ko‘z kosa- siga kirgan. Suzgichlarining nuraro to‘qimasi buzilgan bo‘lib, ulardan erkin osilib turgan nurlar qolgan. Kasallikning namoyon bo‘lishidagi o‘ziga xosligi shundan iboratki, yanvar-fevral oylarida suv havzalarining qirg‘oqlarida onda-sonda kasal baliqlar kelib qoladi. Ular havoni yutadilar, tashqi taassurotlarga javob qay- tarmaydilar, mart-aprel oylarida esa hovuz qirg‘oqlarida kasal baliqlar soni tezda oshib, ommaviy xarakterga ega bo‘ladi. Agarda davolash muolajalari olib borilmasa, suv havzalarining qirg‘oq- larida muzlarning erib ketishidan so‘ng o‘lgan baliqlar to‘dasini ko‘rish mumkin.
Patogenezi. Girodaktiluslar shilimshiq modda va to‘qima
hujayrasi bilan oziqlanadi, teri qatlamini jarohatlaydi, shikast- laydi, suzgichlarni buzadi. Buning oqibatida shilimshiq hosil bo‘- lish jarayoni buziladi va suzgichlarning shikastlangan uchastka- larida turli xil zamburug‘lar va mikroorganizmlar o‘rnashib olib patologik jarayonni yanada chuqurlashtiradi, oqibatda esa butun organizmning funksiyasi izdan chiqadi. Kasal baliqlar o‘sishdan qoladi. Qon tarkibida ham o‘zgarish kuzatiladi. Monotsit, polimorf o‘zakli agronulotsitlar miqdori ko‘payadi, gemoglobin miqdori 16—18% ga kamayadi, eritrotsitlarning cho‘kish tezligi 1,5—2 marta tezlashadi.
Òashxis epizootologik ma’lumotlar, klinik belgilar va skalpel yordamida teri va suzgichlarning yuzasidan olingan shilimshiqni mikroskopik tekshirish asosida qo‘yiladi. Olingan shilimshiq namunasi buyum oynachasiga o‘tkaziladi, qoplag‘ich oyna bilan yopib yoki kompressor usulida mikroskopning kichik yoki o‘rta kattaligida tekshiriladi. Òopilgan gelmintlar miqdori sanaladi va parazitning turigacha aniqlanadi.