O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus

Baliqlarning suvdagi boshqa gazlarga bo‘lgan munosabati

Suvda boshqa gazlar yetarli holda mavjud bo‘ladi. Bulardan eng muhimi karbonat angidriddir. Bu gazni, asosan, baliqlar- ning terisi ajratib chiqaradi. Chunonchi, eshvoybaliq terisi or- qali tanasidagi karbonat angidridning 90 foizidan ortig‘ini chi- qarib tashlaydi. Bu gaz ba’zan baliqlarga ovqat va boshpana bo‘- ladigan o‘simliklarning hayot manbayidir. Qolaversa, o‘simlik yorug‘lik ta’siri ostida karbonat angidriddagi kislorodni ajratib chiqaradi. Binobarin, o‘simliklar suvda kislorod manbalaridan biri hisoblanadi.

Barcha hayvonot olami o‘simliklar hisobiga kun kechiradi, chunki «ovqatlanish zanjiri» naqadar uzun bo‘lmasin, uning bosh halqasi hamisha o‘simlikdir. Shunday qilib, kislorod o‘simliklar- dan paydo bo‘lgan va eng qadimgi sodda o‘simliklardan modda almashinuviga ta’sir etishi tufayli hayvonot va oliy o‘simliklarning tadrijiy rivojiga yo‘l ochgan.
Suvda zararli gazlar ham bo‘lishi mumkin. Agar vodorod sulfid gazi bir litr suvda 15 sm³ miqdorda mavjud bo‘lsa, zog‘orabaliq kabi baliqlar darhol halok bo‘ladi. Bir litrda 0,001 sm³ vodorod sulfid gazi bor suvda gulmohi 10 daqiqada o‘ladi, tovonbaliq yoki erinchoqbaliqlar bir litrda 0,1 sm³ vodorod sulfid bo‘lgan suvda 3 soat tutib turilsa, 8—10 kundan keyin halok bo‘lishadi.

4. Òuzning baliqlarga ta’siri

Suvda gazlardan tashqari erigan tuzlar ham bor. Xususan, dengiz suvi tarkibida turli xil tuzlar borligi bilan xarakterlidir. Ayni vaqtda tuzning tarkibi turli dengizlarda turlicha bo‘ladi. Chunonchi, qizil dengizning 1000 hissa suvida 45 hissa tuz bo‘lganidan unda hayotning turli shakllari mavjud. Eng oz tuzli suv Botnik qo‘ltig‘iniki — uning 1000 hissa suvida uch hissa tuz bor, xolos. Kaspiy dengizining Qorabo‘g‘ozgo‘l qo‘ltig‘ida 1000 hissa suvda 200 hissa tuz bo‘lgani sababli uning tubida hech qanday hayot yo‘q.

Umuman, baliq chuchuk suvdan tortib to 1000 hissa suvga 70 hissa va undan ham ko‘proq tuz to‘g‘ri keladigan suvda yashay oladi. Ba’zi baliqlar tuz miqdorining o‘zgarishiga juda sezgir bo‘- ladi. Chunonchi, Amudaryo va Sirdaryoda tarqalgan qilquyruq va felbo‘yin chuchuk suvli daryolarda yashashga moslashgan, ular suvda ozgina tuz sezilsa ham halok bo‘ladilar. Ba’zi baliqlar esa tuzga nihoyatda chidamli, masalan, buqabaliq 0,27 foizdan to 38 foizgacha sho‘r bo‘lgan suvda yashayveradi.

5.