O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus

Neoxinorinxoz — bu ham baliqlarning invazion kasalligi bo‘lib,
uni Neoechinorhynchidae oilasiga mansub, Neoechinorhynchus rutili ning soy, anhor, ariqlardagi va daryolardagi gulmohi, so‘zanba- liq, qorabaliq, osman, yelimbaliq, olabug‘a, xarius, sig va boshqa turdagi baliqlarning ichagida parazitlik qilishi tufayli qo‘zg‘atilib, kasallik shilliq pardalarning anemiyasi, o‘sish-rivojlanishdan or- qada qolish, kuchli oriqlanish va baliqlarning nobud bo‘lishi bilan xarakterlanadi.
Qo‘zg‘atuvchisi va uning biologik rivojlanishi. Neoechinorhynchus rutini — bu mayda urchuqsimon shakldagi parazit bo‘lib, qorin tomonga biroz qayrilgan. 3 qavat xitinli ilmoqchalar bilan qu- rollangan mayda yumaloq xartumchasi bor. Erkaklarning tana uzunligi 6 mm gacha, urg‘ochilari esa 10 mm gacha. Urg‘ochilari uch qobiqli ovalsimon shakldagi tuxumlarni chiqaradi. Jinsiy voyaga yetgan urg‘ochi gelmintlar baliq ichaklarida tuxum qo‘yadi. Òuxumlar baliq ekskrementlari bilan suvga tushadi. Suvga tushgan tuxumlarni oraliq xo‘jayinlari Ostracoda avlodiga mansub qis- qichbaqalar, Sialis avlodiga mansub suyriqanotlilar va Nephelis
octoculata annelidlar iste’mol qiladi. Ularning organizmida pa- razitning lichinkalari rivojlanadi. Baliqlar invaziyalangan oraliq xo‘jayinlarini iste’mol qilganlarida neoxinorinxozga chalinadi. Baliqlarning ichaklarida 3—4 haftadan so‘ng voyaga yetgan il- moqboshlilar shakllanadi va urg‘ochilari yana tuxum qo‘ya bosh- laydi. Òabiiy sharoitda invaziya ham asosiy xo‘jayinlari va ham oraliq xo‘jayinlari organizmida uzoq muddat saqlanib turadi.
Epizootologik ma’lumotlar. Baliqlar may oyining oxiri va iyun oyining boshlarida zararlanadi, lekin intensiv (jadal) zararlanish iyul-avgust oylarida kuzatiladi. Invaziyaning ekstensivligi 60— 70% gacha yetib, intensivligi 320 nusxani tashkil qiladi. Kuzga kelib invaziyaning ekstensivligi va intensivligi pasayadi. Neoxi- norinxus tuxumlari suvda 5—6 oygacha saqlanib, oraliq xo‘ja- yinlar uchun zararlanish manbayi bo‘lib qoladi.