O‘zbek transkripsiyasi va transliteratsiyasi

Ma’lum bir maqsad uchun turli sohalar bo‘yicha ishlatiladigan transkripsiyalarning aniqlik darajasi bir xil emas.

Lingvistik asarlar (qiyosiy va tarixiy grammatikalar, etimologik lug‘atlar, turli til matnlaridan namunalar va shu kabilar)ni nashr ettanda transliteratsiyadan foydalanilsa ham, qardosh tillarning fonetikasi qiyos qilinganda, dialektologik ishlarda va dialektologiya fanida fonetik transkripsiyadan foydalaniladi. Xalq og‘zaki ijodiyoti yodgorliklarini nashr etganda mavjud alfavitdan foydalanilsa, bu yodgorliklar dialektal qimmatini yo‘qotadi. SHuning uchun ularning talaffuz xususiyatlarini mumkin qadar saqlash maqsadida fonetik transkripsiya qo‘llaniladi.

Transkripsiya chet tili va ona tili orfoepiyasiga oid ishlarda ham keng qo‘llaniladi.

Mohiyati jihatdan eng aniq transkripsiya fonetik trans- kripsiyadir. Bu transkripsiya umumiy va xususiy fonetika, shu qatori jsperimental fonetika yutuqtariga asoslanadi. Tillardagi nutq govushlarini fonetik transkripsiya uchun tanlangan alfavit orqali ifoda qilib bo‘lmasa, boshqa tillar alfavitidan harflar olinadi ski harflar yoniga, ustiga, ichiga diakritik belgilar qo‘yiladi. (bonetik transkripsiyaning vazifasi — tilda mavjud bo‘lgan hamma tovushlarni yozuvda aks ettirishdir. Faqat fonemelarnigina hisobga olish uchun ishlatiladigan transkripsiya - fonologik toanskripsiya deyiladi.