O‘zbek tilshunosligi kafedrasi



Download 3,85 Mb.
bet78/195
Sana24.12.2022
Hajmi3,85 Mb.
#895511
1   ...   74   75   76   77   78   79   80   81   ...   195
Bog'liq
Turkiytillarningqiyosiy-tarixiygrammatikasi.-.ComparativehistoricalgrammarofTurkiclanguages.

-q//-k ko‘rsatkichi ba’zan ko‘plikni ifodalovchi boshqa ko‘rsatkich -l bilan birikib kelib, murakkab affikslarni vujudga keltiradi: -lїq//-lik: tat. naоrat-lьq (qarag‘aylar)<narat (qarag‘ay), chuv. yumъn-lъx (dublar)<yuman (dub);
-laq//-lek: q.tur. at-laq (otlar), osh-laq (emishlar). Xorazm shevalarida: gör-laq (go‘rlar, qabrlar–R.Y.);
-l ko‘rsatkichi turiy tillarda mustaqil ravishda qo‘llanmasa-da, murakkab affikslar tarkibida ko‘plikni ifodalashda ishtirok etadi. Ayniqsa, ko‘plik affiksi -lar tarkibida yaqqol ko‘zga tashlanadi: -l-(a)r. Shuningdek, ko‘plikni ifodalaydigan lїq//-lik affiksi tarkibida ham uchraydi: tat. qa°yьn-lьq (qiyinlik)<qaoyin, chuv. xїr-lъx (qarag‘ayzor)<xїr (qarag‘ay); -laq//-läk affiksi tarkibida: q.tur. at-laq (otlar), ash-laq (emishlar), it-laq (itlar to‘planadigan joy), tatlaq (totlar), bilge-lek (donolar), suv-laq (suvlar to‘planadigan joy), av-laq (ovlanadigan yovvoyi qushlar) ma’nolari bor.
Ko‘plik ko‘rsatkichi ayrim turkiy tillarda jamlovchi son hosil qiladigan -la// -lä affiksi taribida uchraydi: o‘zb. ikkovla, olt. ekile, üchüle (uchovlon), shuningdek, ko‘plikni ifodalaydigan -lan//-län affiksi tarkibida mavjud: esk.o‘zb. ikkovlon, uyg‘. ikkilän, xak. altalan (oltovlon).
-l ko‘plik ko‘rsatkichi tofalar tilidagi uba-lїsh-qї (opalar)<uba (katta singil), aha-lїsh-qї (akalar)<aha (og‘a). Bu yerda -l ko‘plikni ifodalaydigan -(ї)sh bilan birikkan.
Turkiy tillarda -m ko‘rsatichi bilan kelgan jamlovchi-ayiruvchi ma’noli miqdor sonlar uchraydi: tur.(dial.). birem-birem (birin-ketin), ozarb. üchäm-üchäm (uchdan-uchdan), tat.(dial.). bishäm (beshdan, besh bog‘lamdan iborat uyum).

Download 3,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   74   75   76   77   78   79   80   81   ...   195




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish