O‘zbek tilining sohada qo‘llanilishi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua toshkent – 2021

Imloviy (orfografik) meyor. Adabiy tilning madaniylik darajasini belgilovchi asosiy mezonlaridandir.
Grafik (yozuv) me'yor. Hozirgi yozuvimiz lotin alifbosiga asoslangan yozuvdir. Bosh va kichik harflar hamda yozma va bosma shakl ko'rinishlariga ega bo'lgan yozuv me'yoriydir.
Sintaktik me'yor.Sintaksis doirasida me'yorning amal qilinishi deganda, avvalo, Grammatik jihatdan to'g'ri tuzilgan nutqni ко' z oldimizga keltiramiz. Grammatik jihatdan to'g'ri bo'lishlik gap tarkibidagi so'zlarning o'zaro mazmuniy muvofiq kelishiga - valentligiga bog'liq bo'ladi.
Talaffuz me'yorlari. Til birliklarining og'zaki nutq jarayonida adabiy til me'yorlariga muofiq kelishidir. Ammo, og'zaki nutq, ya'ni talaffuz me'yorlari o'zbek tilshunosligida qat'iy belgilanmagan. Talaffuz me'yorlarni egallashda orfoepik lug'atlarning ahamiyati katta.
Mustaqillik tufayli yuz bergan ijtimoiy-siyosiy o'zgarishlar natijasida tabiiy ravishda tilimizda ham juda ko'plab yangi so'z va iboralar, birikmalar paydo bo'layapti. Bu holatni asosan fan, ishlab chiqarish, iqtisodiyot, xalqaro munosabatlar, huquq sohalarida, qisman maorif, madaniyat, san'at va badiiy adabiyot sohalarida kuzatamiz. Xalqimiz ularni qanday qabul qilishidan qat'iy nazar, ularni qo'llashdagi har bir holatga munosabat bildirilib borilishi, me'yor sifatida tavsiya etilayotgan variantlarning nega shunday tarzda ma'qul ko'rilganligini asoslanishi zarur bo'ladi. Bu o'rinda faqat imlo, talaffuz va leksik me'yorlarga qisqacha to'xtalib o'tildi. Xususiy me'yorlar sifatida qaraladigan malum sohaga va kasb-hunarga oid til birliklari me'yorlari haqida so'z yuritish ham ahamiyatli.
Ma’lum bo'ladiki, tildagi me'yorlashish ko'p qirrali jarayon bo'lib, umumiste'moldagi so'zlar malum kasb-hunar yoki jargon doirasida atamalashishi, asosiy me'yorlashgan holatidan chetga chiqib ketishi yoki buning aksi - kasb- hunar yoki jargonga oid xususiy me'yorlar qamrovidagi atamalarning ma'nosi kengayib, ular umumxalq mulkiga aylanishi mumkin. Zero, til taraqqiyoti o'lchovlaridan biri ham ana shu.