O‘zbek tilining sohada qo‘llanilishi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua toshkent – 2021

Yozma muloqot vauning xususiyatlari.
Yozma aloqaning xususiyatlari
Qanday o'qishni bilish
Yozma nutqning muhim elementi - ishtirokchilar o'rtasida og'zaki nutqdan yuqori bo'lgan bilim darajasini talab qilishdir: yozishni bilish va o'qishni minimal darajada tushunish.
Batafsil ishlab chiqilgan jarayon
Yozma aloqa og'zaki muloqotga qaraganda ancha mulohazali va puxta bo'lishga intiladi, garchi bu tezkor xabarlarga to'g'ri kelmasa, masalan, og'zaki tilning o'z-o'zidan paydo bo'lishi moyil bo'lgan ijtimoiy tarmoqlardagi xabarlar.
Yozma til deyarli har doim xabarni etkazish uchun o'zini o'zi ta'minlashi kerak. Bu imo-ishora tili bilan qo'llab-quvvatlanmaydi. Shuning uchun u ko'proq ehtiyotkorlik bilan va qoidalarga rioya qiladi (imlo va grammatika).


Yozma muloqot va uning xususiyatlari.
Yozma muloqot sozlovchi va qabul qiluvchi ogzaki muloqot vositasisiz amalga oshganda juda asqotadi. Barcha tashkilotlarda ijrochilar yozma xabarlar orqali bolimlararo va bolimlar ichida samarali aloqani yuritishlari mumkin. Muloqot jarayoni sozlar orqali xabarlar yuborishni oz ichiga oladi.
Yozma muloqot bildirishnomalar, eslatmalar, hisobotlar, xatlar va shu kabilarning barcha turlarini qamrab oladi. Muloqotning bu turi tashkilotlarda keng qo‘llaniluvchi xabar yozish jarayonini yozishmaga aylantiradi. Rasmiy muloqot, qoidalar, buyruqlar, ma’lumotnomalar, siyosiy masalalar va hokazolar doimo yozma shaklda bo`lishi kerak.
Yozma muloqot bildirishnomalar, eslatmalar, hisobotlar, xatlar va shu kabilarning barcha turlarini qamrab oladi. Muloqotning bu turi tashkilotlarda keng qo‘llaniluvchi xabar yozish jarayonini yozishmaga aylantiradi. Rasmiy muloqot, qoidalar, buyruqlar, ma’lumotnomalar, siyosiy masalalar va hokazolar doimo yozma shaklda bolishi kerak.
Yozma nutq yuqori darajada bolmas ekan, ogzaki nutq kongildagidek bolmaydi. Yozma nutqda ogzaki nutqga qaraganda til vositalarini tanlash va qollashga toliq imkoniyat boladi. Yozma nutqni xohlagancha tahrir qilish mumkin. Yozma nutqda ogzaki nutqdagi kabi hayajon bolmaydi, notiq shoshilmasdan, o‘ylab nutq tuzadi. Shu sababdan ham yozma nutq ogzaki nutqdan kora ravon, aniq va izchilroq boladi.
Yozma nutq - barqaror va qat’iy boladi, u har doim avvaldan o‘ylanadi hamda matnga tushiriladi. Yozma nutq ogzaki nutqning rivojiga bevosita ta’sir etadi. Og`zaki nutq esa yozma nutq asosida rivojlanadi. Yozma mashqlar – bamisoli tafakkur mashqlaridir.
Biror voqelik yoki hodisa to‘g'risida fikrlash yozma mashqlar orqali takomillashadi. Yozma nutq mashqlari muayyan mavzu doirasida bevosita fikrlashga majbur etadi. Yozma nutq bilan doimiy shug'ullanadigan kishi doim o‘ylab gapirishga odatlanadi.Yozma nutq bilan muttasil shug'ullanmagan kishining yozma nutqi bilan og'zaki nutqi hech qachon muvofiqlashmaydi.
Yozma shaklda, gaplarning uzunligi yoki murakkabligi haqida qoidalar yo‘q, ammo qisqa gaplar sodda bo'lgani uchun oson tushuniladi. Murakkab strukturalarni taqdim etish bilan muammo hal etilmaydi. Uzun gaplar grammatik xatolarga ega bo'lishdek ayrim kamchiliklarni yuzaga keltirishi mumkin.
Yozma shaklda, gaplarning uzunligi yoki murakkabligi haqida qoidalar yo‘q, ammo qisqa gaplar sodda bo'lgani uchun oson tushuniladi. Murakkab strukturalarni taqdim etish bilan muammo hal etilmaydi. Uzun gaplar grammatik xatolarga ega bo'lishdek ayrim kamchiliklarni yuzaga keltirishi mumkin.
Yozuvdagi aniqlik faqatgina so'zlarning diqqat bilan tanlanishi va aniq gaplarni yozishga bog'liq bo'lmaydi. Bu yana ehtiyotkorlik bilan tuzilgan abzatsni talab etadi. So 'zlar gaplarga birikkandek, abzatsdagi gaplar ham mantiqiy ketma- ketlikka asoslanadi.Shunday qilib, abzats bir gapdan boshqasiga yo‘nalgani va bosqichma-bosqich rivojlangani sababli, abzats kimningdir fikrlash jarayoni bo'ladi.