O‘zbek tilining sohada qo‘llanilishi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua toshkent – 2021

Amfo- va amfi-
Maktab darsliklaridayoq amfoterlik terminiga duch kelish mumkin. Bundagi amfo- old qo‘shimchasi yunonchadagi «har ikkalasi» degan ma’noni beradi; amphoteros esa «unisi ham, bunisi ham» degani bo‘ladi. Amfoter birikmalar ishqorda ham kislotada ham eriyveradi. Aynan shu old qo‘shimcha amfolitlar terminida ham mavjud. Amfolitlar – strukturasida ham asos va ham kislota guruhlari mavjud bo‘lgan molekulalar turkumidir. Termin o‘zagi – yunonchada «erimoq» ma’nosini beruvchi lysis so‘zidan kelib chiqqan. Yana qator terminlarda siz amfi- old qo‘shimchasiga duch kelishingiz mumkin. Bu ham yunon tilidan kelib chiqqan bo‘lib, amphi- yunonchada «har tarafdan», «hamma joyda» degan ma’noni beradi. Masalan, amfibol minerallari, amfibinlar nomli alkaloidlar guruhi; amfifil molekulalar va ho kazolar nomini bunga misol qilib keltirish mumkin. Amfifillar – bir vaqtning o‘zida, ham gidrofil va ham gidrofob xossaga ega bo‘lgan molekulalardir. Siz bu old qo‘shimchani shuningdek, amfiteatr, amfibiya, amfibolizm singari terminlarda ham uchratasiz.
Ansa-
Bu lotincha ansa - «ilgak» so‘zidan olingan old qo‘shimcha bo‘lib, ansa-birikmalarda aromatik halqalar zanjir tarzida birikkan bo‘ladi. Tabiatda 17-hadli siklga ega antibiotik ansa-birikma aniqlangan. Ularni ansamitsin deb nomlanadi.
Anti-
Mazkur old qo‘shimchani izohlashga hojat yo‘q deb o‘ylayman. U o‘ziga bog‘langan o‘zak so‘zning ziddini ifodalashga xizmat qiladi. Anti- yunon tilida «zid» degan so‘z bo‘lib, siz uni antibiotik, antiaromatik, antigen, antidepressant, antidetonator, antidot, antiseptik, antistatika, antiferromagnetiklar singari terminlarda uchratishingiz mumkin.
Qisqartma so‘zlar - Qisqartma so‘zlar tildagi eng muhim va keng tarqalgan bo‘lib, ularni qo‘llash qulay va oson hisoblanadi. Talabalar oddiy va murakkab
qisqartmalarni bilishlari juda muhim.
Qisqartma so‘zlar turlari.Qisqartma so‘zlar biror so‘z va iborani qisqartma shakli hisoblanadi. Quyida turli xildagi qisqartmalar berilgan.