O‘zbek tilini sohada qo‘llanilishi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua denov – 2021

3.Terminologiyadan ehtiyotkorlik bilan foydalaning. Barcha sohalarning oʽz terminologiyasi, ya’ni «jargon»i bor, ular kundalik ish leksikasining bir qismini tashkil qiladi. Aslida, ularning idrokimizda shunchalik koʻp paydo boʻlganidan, sohaga taalluqli boʻlmagan insonlar ham biladigandek tuyuladi. Va oʽz sohangizdan tashqaridagi insonlarga yozayotganingizda bu muloqotda tushunmovchilikni keltirib chiqaradi.
Aniq yozish qobiliyati faqatgina soʽzlar bilan cheklanib qolmaydi. Bu aniq gaplardan foydalanishni ham anglatadi. Sodda gaplarni yozish qisqaroq gaplarni yozishni anglatadi. Gap da’vo, savol, buyruq yoki his-hayajon shaklida boʻlishi mumkin. Yozma shaklda, gaplarning uzunligi haqida qaror qilishda qiyin va tez qoidalari yo‘q, ammo, qisqa gaplar sodda boʻlgani uchun oson tushuniladi. Murakkab strukturalarni taqdim etish bilan muammo yaratmaydi. Uzun gaplar grammatik xatolarga ega boʻlishdek katta oʽzgarishlarni qisqa gaplar tuzilishi tasavvur qilinadi. Malakali kotiblar matnda turli xil maqsadlarda birikmalar, qisqa va uzun gaplarni mohirlik bilan qoʻllaydilar hamda tajriba qiladilar.





Yozuvdagi aniqlik faqatgina soʽzlarning diqqat bilan tanlanishi va aniq gaplarni yozishga bogʻliq boʻlmaydi. Bu yana ehtiyotkorlik bilan tuzilgan abzatsni talab etadi. Soʽzlar gaplarga birikkandek, abzatsdagi gaplar ham mantiqiy ketma-ketlikka asoslanadi. Shunday qilib, abzats bir gapdan boshqasiga yo‘nalgani va bosqichma-bosqich rivojlangani sababli, abzats kimningdir fikrlash jarayoni boʻladi.
Abzatsning xususiyatlari:

1.Jipslashganlik - gaplar kabi abzats ham jips boʻlishi kerak. Abzatsning mazmuni bir mavzu yoki gʻoyaga taalluqli boʻlishi kerak.
2.Ulanish - yaxshi abzats gapdan boshqasiga o‘tishi kerak. Har bir gap oldingisi bilan mantiqan bogʻlanishi kerak. Fikrlarning bir gapdan ikkinchisiga fikrlar harakati boʻlishi kerak.
3.Uzunlik - abzatsning uzunligi juda qisqa ham, juda uzun ham boʻlmasligi kerak. Abzats uzunligi uning mazmuniga bogʻliq boʻladi. Qisqa abzatslar xabarlar uchun mos boʻladi.Qisqa abzats oʻquvchiga hujjatlardagi tashkiliy rejaga rioya qilishga yordam beradi. Qoʻshimcha tarzda, qisqa abzatslar koʽzni jalb qiluvchi boʻladi. Odamlar tez-tez tanaffus boʻlishi tufayli ma’lumotlarni o‘qishni afzal koʻrishadi. Biroq,, tanaffus juda tez boʻlishi kerak emas. Juda ham qisqa abzatslar guruhi yoqimsiz oʽzgaruvchan ta’sir koʻrsatadi.