O‘zbek tilini sohada qo‘llanilishi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua denov – 2021

Muloqotning maqsadi

Muloqottashqita’sirlar, namunalarasosidaoʻzini oʻzituzatish, qaytatarbiyalash, Shaxsiyimkoniyatiniroʻyobgachiqarishuchunpuxtazaminhozirlaydi, komilliksari yetaklaydi. 


Harbirkishiningoʻz “Meni” atrofdagilarbilanboʻladiganmuloqotjarayonida shakllanadi. Shaxsninghayotyoʻllariavvaloilada, bogʻcha, maktab, institut, ishxona, keksalarorasida, ya’niguruhvajamoalardarivojlanadi. Bizning yuksak ma’naviy ehtiyojlarimizdan biri - bu muloqotga boʻlgan ehtiyojdir. Muloqotga boʻlgan ehtiyojimiz qondirilmasa, ongimiz ham rivojlanmaydi. Shuning uchun, biz doimo muloqotga boʻlgan ehtiyojlarimizni qondirishimiz lozim. Kimlar bilandir boʻlgan muloqotdan qoniqish hosil qilamiz, lekin, ayrim hollarda esa biz qoniqmasligimiz ham mumkin. Muloqot jarayonishaxslararomunosabatlarningshundaykoʻrinishidirki, uningyordamidaodamlarbir-birlaribilanoʻzaroruhiyjihatdanaloqagakirishadilar, oʻzaroaxborotalmashadilar, bir-birlarigata’siroʻtkazadilar, bir-birlarinihisqiladilar, bir-birlarinitushunadilar.Shuning uchun,muloqotijtimoiypsixologikhodisasifatidaijtimoiyturmushningbarchasohalaridaishtiroketib, hamkorlikfaoliyatiningmoddiy, ma’naviy, madaniy, emotsional, motivatsionqirralariningehtiyojisifatidavujudgakeladi. Insonda yuzaga keladigan har xil ehtiyojlarni maqsadga muvofiq ravishda qondirish muloqot maromiga bogʻliq boʻlib, shaxslararo munosabat, barkamol avlod, komil inson gʻoyalarini anglatadi.
Muloqot muvaffaqiyatining negizi shaxsning ruhiy dunyosi, ehtiyojlari motivatsiyasi, xarakterxislati, individual-tipologik xususiyati, qobiliyati, e’tiqodi kabi insonning fazilatlari, sifatlari namoyon boʻlishi, rivojlanishi hisoblanadi. Muloqot jarayonida muloqotdoshlarning tasavvurlari, qiziqishlari, his-tuygʻulari, koʻnikmalari, voqelik natijasini oldindan sezish, payqash, ta’sir oʻtkazish uslubi tarkib topishi mumkin.
Barkamolinsonlarningmuomalamaromi, mulohazayuritishuslubi, munosabatgakirishishoʻquvchanligi, vaziyatdanchiqishsalohiyatiham, boshqaodamlartomonidantaqlidqilinadivahayottajribasidaungarioyaetibyashaydi. Odamlar oʻrtasidagi shaxslararo munosabat jarayonida gʻayritabiiy ijtimoiy holat yoki hodisaga ongli tayanish, oʻzini oʻzi mukammallashtirish, oʻzini oʻzi roʻyobga chiqarish, oʻzinioʻzi boshqarish, oʻzini oʻzi baholash, oʻziga oʻzi buyruq berish shaxsning ruhiy dunyosida muhim kamolot bosqichidir. Shuning uchun, ichki va tashqi taqlidni tushunish hamda ularni bosqichma-bosqich egallab borish boʻlgʻusi mutaxassisning kasbiy tayyorgarligi hamda barkamol shaxs sifatida shakllanishining garovidir. Muloqotga kirisha olmaslikning asosiy sababi - bu oʻzini oʻzi ortiqcha yoki past baholash tufayli oʻziga va uni qurshab turgan odamlarga notoʻgʻri munosabatdir. Biroq, buning oldini olish imkoniyatlari mavjud boʻlib, asosan quyidagilarga ahamiyat berish ijobiy samaralar sari yetaklaydi:

• 
  hamkorlik faoliyatida, muloqotlar tizimi orqali muloqot jarayonining barcha a’zolari oʻrtasida insonparvarlik munosabatlarini tashkil qilish, emotsional muhitni taqqoslash imkoniyatini yuzaga keltirish.
  
• 
  muloqotda ichki munosabatlar tizimida har bir a’zoning qulay pozitsiyasini ta’minlashga qaratilgan tadbirlarni amalga oshirish.
  
• 
  insonning muloqot xususiyatlari, maromi, usullari, shakllari toʻgʻrisidagi axborotni egallashga oid maxsus mashgʻulotlarni uyushtirish.
  
•