O`zbek tili va adabiyotini o`qitish metodikasi fanidan ma’ruza (VI semester 4-kurs) Individuallik

DAVLAT TAHLIM STANDARTI – 1) ta’lim olish shaklidan qathi nazar, bitiruvchilar erishishlari zarur bo‘lgan ta’lim darajasini belgilovchi asosiy hujjat; 2) o‘quv fani bo‘yicha ta’limning yakuniy natijalarini belgilovchi asosiy hujjat; 3) ta’lim dasturlari mazmunining minimumi, o‘quvchilar tomonidan bajariladigan o‘quv ishlarining maksimal hajmi hamda bitiruvchilar tayyorgarlik darajalariga qo‘yiluvchi talablar.
DARS – muayyan o‘quvchilar guruhi bilan olib boriladigan ta’lim mashg‘uloti. Bundan tashqari, sinfda yoshi, dunyoqarashi va bilim saviyasi jihatidan deyarli bir xil bo‘lgan, ma’lum miqdordagi o‘quvchilar guruhiga ma’lum hajmdagi bilimlarni yetkazish maqsadida amalga oshiriladigan mashg‘ulot.
DARS TARKIBI – dars tarkibiy qismlari va ularning muayyan izchillik va o‘zaro aloqadorlikdagi mutanosibligi.
DARS TIPLARI – aralash yoki kombinatsion dars; yangi bilimlarni bayon qilish darsi; bilim, ko‘nikma, malakalarni takrorlash va umumlashtirish darsi; o‘tilganlarni mustahkamlash darsi; tekshirish va baholash darsi.
DARSLIK – biror fan tamoyillari, asoslarini tizimli va uzluksiz bayon etadigan, o‘quvchi va talabalarga mo‘ljallangan ilmiy kitob. Turli o‘quv (maktab, oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlari, kollej, litsey va harbiy bilim yurtlari va q.k.) maskanlari uchun alohida D.lar ishlab chiqariladi. Ular davlat ta’lim standarti asosida tuziladi.
DASTUR (forscha dast – qo‘l so‘zidan) – ko‘rsatma, bajarilishi kerak bo‘lgan ish yoki faoliyat rejasi. Siyosiy partiyalar, tashkilotlarning faoliyati, maqsad va vazifalarini belgilab beruvchi qo‘llanma, o‘qitiladigan fanning qisqacha bayoni, biror masalani yechishda EHM (elektron hisoblash mashinasi) bajarishi kerak bo‘lgan amallarning izchil tartibi. Biror o‘quv fani bo‘yicha darslik yozishdan oldin uning dasturi yaratiladi va shu dastur asosida darslik vujudga keladi. Darslarni izchil tartibda olib borish uchun dastur asosida yarim yillik va yillik o‘quv rejasi tuziladi. O‘quv D.lari davlat tahlim standartiga asosan tuziladigan davlat hujjati bo‘lib, unda bir o‘quv fani bo‘yicha o‘qitiladigan bilim hajmi va ta’lim mazmuni ifodalanadi.
DEDUKTSIYA (lotincha deducktio – payqab olmoq, tagiga yetmoq) – yakunlovchi fikrga kelish usullaridan biri. D.da umumiylikdan xususiylikka, ko‘plikdan yakkalikka qarab fikr yuritilgan.
DEDUKTIV METOD – o‘qituvchining avval umumiy qoidalarni keltirishi, keyin shu asosda xususiy, yakka hollarni keltirib chiqarishidir. Bunda o‘quvchilar umumiy qoidalarni idrok etadilar, keyin ulardan kelib chiqadigan natijalarga ega bo‘ladilar.