O‘zbek tili va adabiyoti

Husnixat (chiroyli yozuv) -chiroyli yozish sanʼati. Arab xati turlari (kufiy, nasx, suls, nastaʼliq va boshqalar) musulmon Sharqining yirik madaniy markazlarida keng tarqaldi hamda taraqqiy etdi. Uni oʻrganish asosida 2 — "nazariy" (mashhur xattotlarning yozuvlaridan nusxa koʻchirish) hamda "xayoliy" (turli yozuvlarni oʻrganish va qiyoslash) uslubi yotadi. Xattotning asosiy ish qurollari — qora va rangli siyoh, qogʻoz, qamish-qalam, mistar, davot (qalamdon), juzgir va qalamning uchini tekislash uchun pichoq. Xattotlar matn bilan birga meʼmoriy yodgorliklar (kitobalar), qogʻoz, mato va h.k.ga bezaklar ham yaratganlar. 20-asr 2-yarmidan kitobat sanʼatini qayta tiklashga urinishlar Husnixatning qayta jonlanishini taʼminladi
Qo‘lyozma kitoblarning badiiy bezaklari asosan, ularga ishlangan shams, tug‘ro, lavha, unvon, zarvaraq, qo‘sh zarvaraq, sarlavha, doira, miniatyura, geometrik shakllar, jadval, turli naqshlar, matnning xat uslubi, xat rangi, xotimada aks etadi. Qo‘lyozma kitoblarda tarix – kolofon kitob yozilgan sanani ifodalash uchun kerak bo‘ladi.



5-AMALIY MASHG‘ULOT
Manbalarning janriy o‘ziga xosliklari, gloss va interpolyatsiyalar
Reja:
1. Manbalar tasnifi haqida
2. Gloss
3. Interpolyatsiya

Yozma manbalarni bugungi kunimizga xizmat qildirish uchun bunday manbalarni yig‘ish, tartibga solish, ularning atroflicha tavsiflarni yaratish lozim (tavsif—har bir manbaning asosiy belgilari, xususiyatlari va tarkibi haqidagi muayyan tartibga solingan ma’lumotlar majmuidir). Tavsif jarayonida manbalar, avvalo, ijrosiga ko‘ra xillanib qoladi. Bu xillanish (tasnif—sinflarga bo‘lish ma’nosida) ularni o‘rganish, tushunish, tadqiq etish, zarur ma’lumotni osonlik bilan topishga imkon yaratadi.
Manbalarni taxminan quyidagicha xillash mumkin:
Kelib chiqish joyi bo‘yicha
1. O‘zimizda yaratilgan manbalar
2. xorijiy manbalar (Ovrupo sayyohlarining qaydlari va asarlari)
Tili bo‘yicha
1. forsiy manbalar 2. arabiy manbalar 3. turkiy manbalar
Davri bo‘yicha:
1.qadimiy 2. O‘rta asr 3.yangi davr
4. hozirgi zamon
Shakli bo‘yicha:
1. Og‘zaki 2. yozma 3. etnik 4. moddiy (ashyoviy)
Janri bo‘yicha
1. memuarlar («Boburnoma» turidagi)
2. tarixiy xronika
3. xatlar va yozishmalar (munshoot turidagi)
4. hujjatlar (elchilarga berilgan yorliqlar, xalqaro yozishmalar kabi)
5. xorijiy xronikalar (Qadim Xitoy xronikalarida Turkiston tarixi kabi)
6. arxiv fondlari
Yozuv materiali bo‘yicha
1. bitiktoshlar (Besutun yozuvlari, runiy yozuvlar kabi)
2. teridagi yozuvlar (Avesto, Qur’on kabi)
3. kitobalar (bino peshtoqlaridagi yozuvli bezak)
4. qog‘ozdagi manbalar
Manbalarning mazmuniga ko‘ra turlari
1. tarixnavislik 2. ilmiy manbalar 3. falsafiy manbalar 3. diniy manbalar 4. tasavvufiy manbalar 5. adabiy manbalar.