o’zbek tili va adabiyoti ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun “O’zbek tilida leksik okkazionalizmlar”

mungnoz
 
chehraga. 
(Dilbaroy) 
Baxmalpo’st
 anjirlar bekam, bexato.
(N. Parda) 
Topshirishib 
meni 
serardog’
 xonam qo’liga…
(Zulfiya)
3. Salbiy buyoqqa ega bo’lgan okkazionalizmlar. Bularni ikki guruhga 
bo’lish mumkin:
a) kinoya, piching ma’nosini ifodalovchi okkazionalizmlar: 
Qishboy, 
sigirboz, nafosatboz, tekin hurmat, progul tumov, Yaxshi Yamoniy, kadrcha,
mazmundor magazin, kassa shamollagan, maymuniyat, maymuniy, 
soqoldosh, molshunos, xurrakchilar
 
kabi. Misollar: 
Ajab bo’libdi, bilaman Siz 
o’lgurni, yana
sekretarbozlikmi
?
(N.Aminov) ... 
xotinboz emas, 
sigirboz
, ─ 
dedim.
(N.Aminov)
G’o’zapoyahokim
farmon bitadi yana yashashga.
(A.Qutbiddin)
b) voqea, hodisa, shaxslarning salbiy xususiyatini ko’rsatuvchi 
okkazionalizmlar: 
boltashakul, podshohparast, o’yparast, taxtparast, shonparast, 
o’larmandlik, shumro’y, ranjidaxotir, qo’ng’iroqzor, kitobyoqar, devqarash, 
bo’yterak, dirdov, vahimador, g’alvador, g’archashm, puchak jonlar, tirik
devor, dahanaparastlik, dollarzoda, Kalamushzor, shovqinzor, o’zso’zlik, 
bo’ronzoda, osqin, buyruqrot, o’riston, chivinxaroba, xudparastlik, zarxo’r
kabi. Misollar: 
Uyning bir cheti to’la 
yig’loqigul
 edi.
(S. Nur) 
Alamingga nihoya, 

---

Ne 
taxtparast
 odamsan. Sen shoh, Senga himoya yo’q, ammo, netay, otamsan.
(E.Vohidov) 
Sen shuncha yuksaltgan bayroq tegsinmi Molparast,