O’zbek tili o’zbekiston respublikasi davlat arxitektura va qurilish qo’mitasi toshkent arxitektura – qurilish instituti

1.So’z ko’makchilar lug’aviy ma’nolarini butunlay yo’qotib, vazifa jihatidan kelishik qo’shimchalariga yaqin turadigan so’zlardir. Bu ko’makchilarning bir xili tub (yasalmagan) bo’ladi: uchun, kabi, sari, singari, sayin, uzra, qadar, yangilik. Boshqa xillari yasama bo’ladi: Bilan=bir+la+n.

2.Ko’makchi vazifasida qo’llanuvchi so’zlargapda o’rni bilan mustaqil so’z, o`rin bilan ko’makchi bo’lib keladi. Bularga tomon, tashqari, bo’yi, chamasi, holda kabi ot turkumidan, sababli, tufayli, orqali, qarshi, chog’li, muvofiq, o’zga, boshqa kabi sifat turkumidan, qarab, qaraganda, ko’ra, degan, deydigan, o’sha, bo’ylab, yarasha, qaramasdan, qaramay, qarata kabi fe’l turkumidan, avval, so’ng, keyin, bugun, ilgari, beri, buyon, asosan, binoankabi ravish turkumidan o’tgan so’zlar kiradi.

Bulardan tashqari, o’z lug’aviy ma’nolarini saqlagan holda ko’makchi o’rnida kelib, harakat bilan predmet o’rtasidagi turli munosabatlarini ifodalaydigan so’zlar ham bor. Bu so’zlar o’rin-payt, chiqish va egalik qo’shimchalarini qabul qiladi. Bunday so’zlarko’makchi otlar deb ataladi: old, o’rta, yon, orqa, ket, ich, ust, tepa, ost, tag, ora, bosh, o’rin, qosh, yoqqa.