O’zbek tili o’zbekiston respublikasi davlat arxitektura va qurilish qo’mitasi toshkent arxitektura – qurilish instituti

Tayanch so`zlar:mayl, xabar,buyruq-istak, maqsad, to’liqsiz, yetakchi,ko’makchi, qo’shilma, birlik, ravishdosh, modal.

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:

1.Mayl tushunchasi nima?

2.Fe’llarda mayl kategoriyasi qanday ifodalanadi.

3.Fe’l so’z turkumida qanday mayllar bor?

4.To’liqsiz fe’llar qanday xususiyatlarga ega?

5.Yetakchi va ko’makchi fe’llar deganda nimani tushunasiz?

Topshiriqlar

1-topshiriq: Buyruq gaplarni ko’chiring. Buyruq maylidagi fe’llarning shaxs- sonini ko’rsating.

Namuna: Тexnikadan unumli foydalanaylik. / 1 shaxs, ko’plik /

Qimmatli bolalar, o’rtoqlarga do’stona yashashni, ishda, o’qishda bir-biringizga yordam berishni o’rganingiz. Sizning orangizda, har turli millat bolalari orasida, katta bolalar va kichiklar orasida haqiqiy o’rtoqlik bo’lsin.

2-topshiriq:Maqollarni o’qing. Fe’l mayllari orqali oddiy gaplarga aylantiring.

Gap bilan shoshma, ish bilan shosh. 2. Sanamay sakkiz dema. 3. Bir tup tok eksang, bir tup tol ek. 4. Bugungi ishni ertaga qo’yma. 5. Avval o’yla, keyin so’yla. 6. Тiling bilan dilingni bir tut.

3-topshiriq:Gaplarni o’qing. Mayl qo’shimchalarini ajrating va uslubiy vazifalarini aniqlang.

O’zbekiston, seni shuncha sevmasam, Qalbim seni deb, jo’sh urmaganda, Nurli ko’ringaymi bu jahon menga? 2. O’g’limizga bir yaxshi xat yozsak. 3. Тishlarimni ko’rmak istasang, Havasingni marvaridga ayt, Gar o’zimni ko’rmak istasang, Yovni yengib, zafar bilan qayt. 4. Behabar bo’lmang: ushog’i yerga nogoh tushmasin, Donai bir non ushog’in tanga darmon, deb biling. 5. Oltin yerda qolsa ham, bilim yerda qolmas. 6. Nainki inson bir oz egilib, ariqdan bir piyola suv olib icholmasa!

4-topshiriq:O'qing, fe'llarni qaysi mayldaligini aytib bering.

1.Xolida o'rtog'ini ko'ray deb kasalxonaga ketdi. 2. Mening otam- onam ilgari Buxoro shahrida yashar edilar. 3. Ukam o'qisin deb unga kitobcha sovg'a qildim. 4. Feruza, sen bu xatni Ravshan amakingga ber. 5. Yuringlar, bugun biz ham Toshkent muzeylarini aylanib kelaylik. 6. Topshiriqni bajarib bo'igach, menga uchrashinglar. 7. Men institutga borib keiay, keyin siz bilan kutubxonaga boramiz. 8.