O‘zbek qissalari poetikasi

LAKONIZM (yun. lakonismos – lakonikacha) – fikrni ixcham shaklda, lo‘nda va aniq ifodalash. Bu xususiyat antik YUnonistonning Lakoniya viloyati hududida joylashgan Spartada yuksak qadrlangan, spartaliklar oz so‘z bilan ko‘p ma’no ifodalashga intilishgan, shu bilan bog’liq holda “lakonikacha nutq”, “lakonizm” tushunchalari ommalashgan. L. aforistika, maqol va matallar uchun muhim, aytish mumkinki, byelgilovchi xususiyat sanaladi. SHuningdyek, L. tyermini ayrim ijodkorlar uslubiga xos xususiyat ma’nosida ham ishlatiladi. Mas., ba’zan A.Qahhor uslubi haqida gap borganda, undagi o‘ziga xos jumla qurilishi, siqiqlikni nazarda tutib, L. tyermini qo‘llanadi.
mintaqa, viloyat va h.)ga xos turmush tarzi, urf-odatlar, shyeva, pyeyzaj va sh.k.larni qayta yaratish. M.k. tasvirning haqqoniy bo‘lishiga xizmat qilishi bilan birga, ma’rifiy jihati bilan ham ahamiyatli, chunki u muayyan hududda yashovchi kishilar hayoti bilan yaqindan tanishish imkonini yaratadi.
MYeLODRAMA (yun. melos – qo‘shiq, drama – harakat) – 1) dramaturgiya janrlaridan biri. M.ning xaraktyerli xususiyatlari sifatida o‘tkir intriga asosiga qurilgan syujyetga egalik, bir qadar bo‘rttirilgan emosionallikka yo‘g’rilganlik, ezgulik bilan yovuzlikning kyeskin va qabariq tarzda zidlantirilishi, axloqiy-tarbiyaviy yo‘naltirilganlik kabilar ko‘rsatiladi. M. dramaturgiya va tyeatr janri sifatida XVIII asr oxirida Fransiyada shakllangan, gullab-yashnagan davri esa XIX asrning ikkinchi choragiga to‘g’ri kyeladi; 2) musiqali dramatik asar, unda pyersonajlarning monolog va dialoglari musiqa jo‘rligida ijro etiladi; 3) hozirgi adabiyotshunoslikda va, ko‘proq, so‘zlashuv amaliyotida M.ga xos (intrigaga boy syujyet, yaxshilik bilan yomonlik kyeskin kontrastda tasvirlanuvchi, oshkora kuchaytirilgan emosionallik va b.) xususiyatlarga ega, lyekin badiiy jihatdan bo‘sh, ommaviy kitobxon yoki tomoshabin saviyasiga mo‘ljallab yozilgan asarlarga salbiy bahoni ifodalaydi. Tyerminning salbiy ma’noda qo‘llanishi “ommaviy san’at” bilan bog’liq bo‘lib, uning M.ga xos yuqoridagicha xususiyatlardan o‘quvchi (tomoshabin)ni o‘ziga oson jalb etuvchi vosita sifatida o‘rinli-o‘rinsiz foydalanish natijasida badiiy nochor asarlar paydo bo‘ladi, o‘z holicha yaxshigina badiiy usul va vositalar siyqalashadi.
MYeMUAR (fr. memories – xotiralar, esdaliklar) – muallifning o‘tmishda o‘zi byevosita ishtirok etgan yoki shohidi bo‘lgan voqyealar haqidagi xotiralari bayon qilinuvchi adabiy asar. M. asarlar o‘zining bayon yo‘sini, voqyealarning syujyetli tarzda byerilmasligi, vaqt tartibiga rioya qilinishi, faktografiklik xususiyatlari bilan kundaliklarga, matyerialning haqqoniyligi va to‘qimaning yo‘qligi jihatidan hujjatli-tarixiy ochyerk, ilmiy biografiyalarga yaqin turadi.