O'zbek iston respublikasi oliy V a o'rta m a X s u s ta'lim vazirligi

bilak bilan tirsak o'rtasida, qo'ltiq ostida va boshqa joylarda ko'rish mumkin.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Urg'ochi капа shu joylarga tuxum qo'yadi. Tuxumdan chiqqan mayda
kanalar teri ustiga chiqib, o'ziga yangi yo'l ochadi. Капа yuqqan joyning
terisi qattiq qichib, qashlayverish natijasida qo'tir bo'lib qoladi. Qo'tir
kanalari mollarda ham uchraydi. Ular it, qo'y, echki, ot va cho'chqalardan
odamga yuqishi mumkin. Капа sog'lom odamga zararlangan odamning
qo'llari orqali ham yuqadi. Kasallikning oldini olish uchun qo'lni toza
saqlash, shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya qilish zarur.
C h ayon lar (S corpion es) turkum i. 
Chipor chayon (Buthus eupeus) —
ning tanasi 10 sm uzunlikda bo'lib, qo'ng'ir rangda bo'ladi. Lekin Ustyurt
cho'llarida va Orol dengizi atrofida qora rangli chayon ham uchraydi.
Bo'g'imli oyoqlardan iborat tanasi bosh —ko'krak va qorin qismlarga
bo'linadi. Qorin qismining o'zi ham ancha keng bo'g'imlardan tuzilgan
oldingi va ensiz bo'g'imlardan iborat keyingi qismlarga ajraladi. Keyingi
qorinning eng oxirgi bo'g'imida zahar ishlab chiqaradigan bir juft bezi
va nish joylashgan.
Chayonlar hasharotlami va o'rgimchaklami tutib yeydi. Oziqlanish
uchun kechalari ovga chiqadi, kunduzlari esa toshlar ostida, devorlar
k o v a g id a y a sh ir in ib y o ta d i. O 'lja sin i u sh la sh u ch u n o y o q
paypaslagichlarining uchidagi qisqichlaridan foydalanadi. Qisqichlari
yordamida tutgan o'ljasini tepaga ko'tarib turib, nishini sanchib, zahar
yuboradi. So'ngra o'ldirilgan o'ljasining tanasini so'rib, oziqlanadi.
Chayonlar o'z nishlaridan faqat o'zini himoya qilish va oziqlanish uchun
foydalanadi. Ular bezovta qilingandagina odamni chaqadi.