O`zbek filologiya fakulteti O`zbek tilshunosligi kafedrasi



Download 414,53 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/14
Sana03.01.2021
Hajmi414,53 Kb.
#54381
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
otlarda son kategoriyasi.

Oltmishinchi yillar latifasi  (O’. Hoshimov, 11-b.) 

4.  -lar  affiksi  uyushiq  bo‗laklarning  har  biriga  qo‗shilganda,  ko‗plik,  ta‘kid, 

hurmat  ma‘nolari  ifodalanadi,  uyushiq  bo‗laklarning  faqat  oxirgisiga  qo‗shilib 

kelsa, umumlashtirish, jamlik ma‘nolari anglashiladi:  



            Tanishdilar…  

 

Sevishdilar... 

 

Turmush qurdilar... 

 

Farzand ko‘rdilar...(O’. Hoshimov, 21-b.) 

 Ko‗plik ma‘nosi leksik-sintaktik usul bilan qo‗yidagicha ifodalanadi: 

1)  Sanoq  sonlar,  gumon  olmoshlari  va  miqdor  ravishi  otni  aniqlab  keladi: 

uchta  kitob,  bir  nechta  bola,  ko‘p  bola,  juda  ko‘p  daftar,  har  xil  kitob.  U  bilan  

hayotini bog‘lagan odam ko‘p narsaga erishishi mumkin. (U.) Mingta qal’angdan 

o‘zimning dalam yaxshi oxun. (Bu birikmalardan ba’zilari -lar affiksini qabul qila 

oladi; ko‗p odamlar, bir qancha bolalar kabi. Bunda ko‘plik ikki marta: ham leksik-

sintaktik usul bilan, ham morfologik usul bilan ifodalanadi.

4

 

                                                 

4

 Турсунов У., Мухторов Ж., Раҳматуллаев Ш. Ҳозирги ўзбек адабий тили. –Тошкент: Ўзбекистон, 1992, 



257-б. 


 

- 6 - 


  

 Otga  sifatlovchi  bo‗lib  kelgan  ot,  sifat,  son  takrorlanadi:  dasta-dasta  gul, 



to‘da-to‘da  odam,  baland-baland  torlar.  Har  rastada  ming-ming  do‘kon. 

(Furqat.)  

Issiq-issiq yurtlar izlab, 

Ketayotir turnalar. (M. Yusuf, Saylanma,161-b) 

Misollardan  ko‗rinadiki,  sifat  takrorlanganda,  aniqlanmish  ot  -lar  affiksi 

bilan  ishlatiladi.  Demak,  bunday  ifodalanishda  leksik-sintaktik  usul  ham, 

morfologik usul ham qatnashadi. 

 

Juft  so‗zlar  orqali  ham  ko‗plik  -  umumlashtirish  ma‘nolari  ifodalanadi:  el-



yurt, kecha-kunduz, og’a-ini, dala-dasht  kabi. 

Sizda orom qayda, sizda tin qayda, 

Siz to’yib uxlaganbitta tun qayda. 


Download 414,53 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish