O’zbek Adabiyoti tarixi: Eng qadimgi adabiy yodgorliklar

Sayyohlik asarlari.

O’rta Osiyo xalqlarining ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy-madaniy hayotiga dunyo xalqlari juda qadimdan qiziqib kelishgan.

  Abu Is’hoq Istaxriy (850-934) tarixchi va geograf bo’lib, Hindiston, Arab va G’arb mamlakatlari hamda O’rta Osiyo xalqlari haqida ma’lumotlar bergan.
  Gerodot (mil.avv 490-480 – 430-424 yillarda yashagan yunon tarixchisi)ning “Tarix” asari 9 kitobdan iborat bo’lib, har bir kitobi yunonlar e’zozlaydigan 9 muzadan biriga bag’ishlangan (Klio, Evderna, Galia, Menpanena, Terpsixora, Erato, Poligimniya, Urganiya, Kalliopa). Bu kitoblarda fors (Eron) podshohlari, iskif qabilalari, Midiya va Yunoniston (Ellada) kabi davlatlar o’rtasida kelib chiqqan urushlarning sabablarini aniqlashga intiladi. Gerodot fikricha, yaxshilikka yomonlik, yovuz, axloqsiz, adolatsiz ishlar xalqaro urushlarni keltirib chiqaradi.
  Strabon (mil. avv. 64\63 – mil. 23\24 yillar) qadimgi yunon tarixchisi va sayyohidir. U 17 jilddan iborat “Geografiya” kitobida Qora dengiz mamlakatlari va Kichik Osiyo haqida noyob ma’lumotlarni jamlagan.
  Arrian Flaviy II asrda yashagan yunon tarixchisi va yozuvchisidir. “Iskandar yurishi” va boshqa asarlarida makedoniyalik Iskandarning Sug’diyonaga qanday bostirib kelgani, Spitamen kabi milliy qahramonlarimizning jasoratlari tasvirlangan.
  Xitoy sayyohi Sima-Syan o’z yurtidan chiqib ketib, ko’p yillar davomida 120 dan ortiq mamlakat va o’lkalarda bo’ladi, Qashqar va Issiqko’l orqali Sayram, Toshkent, Samarqandga borgani haqida ma’lumotlar bergan.

Sarlavha: Re: Abituriyentlarga yordam: adabiyotdan tayyorlov kurslari

Jo'natildi: Robiya dan 28 Mart 2008, 11:51:39
Marko Polo (1254-1324) genuyalik sayyoh va yozuvchi bo’lib, “Marko Polo kitobi” asarida Old Osiyo, Markaziy Osiyo va Xitoydagi xalqlarning urf-odatlari, madaniyati, san’ati, jumladan badiiy ijodlari haqida ham ayrim ma’lumotlarni bergan.
  Rui Gonsales Klavixo (1412 yil vafot etgan) kastiliyalik sayyoh bo’lib, 1403 – 1406 yillar davomida Samarqandda bo’lgan. U temuriylarning adabiyoti va san’ati haqida ko’pgina ma’lumotlar to’plagan.
  Arab sayyohi Ibn Battuta O’rta osiyo xalqlarining geografiyasi, tarixi, etnografiyasiga oid ko’p qimmatli ma’lumotlarni yozib qoldirgan. Bu mashhur sayyoh o’zining 28 yillik sayohatlari davomida Shimoliy va G’arbiy Afrika, Xitoy va O’rta Osiyoda bo’lgan, O’rta Osiyoda mo’g’ul istilosi asoratlarini o’z ko’zi bilan ko’rgan. Ibn Battutaning to’liq ismi Shamsiddin Abu Abdulloh Muhammad ibn Ibrohim ibn Yusuf al Lavati at-Tanjiydir. U O’rta Osiyoning ko’plab shaharlari, xususan Xorazm, Urganch, Samarqand, Buxoro haqida nodir ma’lumotlarni yozib qoldirgan. Jumladan, u “dunyoda xorazmliklar singari olijanob, mehmondo’st xalqni uchratmadim” deydi. Yoki Saroydan Xorazmgacha uni kuzatib borgan savdogar Ali ibn Mansur kiyim-kechak uchun 10 dinordan sarflab boradi. Ammo ibn Battutaga 8 dinorga oldim deydi. Sayyoh buni tasodifan boshqa bir hamsuhbatidan bilib qoladi va hayratga tushadi. Asarda bunday urf-odatlar haqida anchagina qaydlar bor.

Sarlavha: Re: Abituriyentlarga yordam: adabiyotdan tayyorlov kurslari

Jo'natildi: Robiya dan 01 Aprel 2008, 15:46:32