Ovqat hazim qilish

8-rasm. Ingichka ichak vorsinkalarining mikroskopik tuzHishi:

1- vorsinkalarning tashqi ko'rinishi; 2- vorninkalarning ichki

ko'rishi; 3¬vorsinka ichidagi limfa tomirlari; 4-vorsinka ichidagi

arteriya va vena qontomirlari.

mumkin. Tish, tomoqning angina, quloqning yiringlash, ichaklarning yallig'lanish kabi kasalliklarida mikroblar

qonga  o'tib,  appenditsit  kasalligini  yuzaga  keltirishi  mumkin.  Buning  belgilari  quyidagicha:  qorinning  o'ng

tomonida  kuchli  sanchiq  va  g'ijimlovchi  og'riq  paydo  bo'ladi,  ko'ngil  ayniydi  va  bemor  qay!  qiladi.  Bunday

vaqtda tezlik bilan jarrohga murojaat qilish kerak. Qoringa issiq grelka qo'yish, si lash va og'riq qoldiruvchi

dorilami iste'mol qilish yaramaydi, chunki bular kasallikni og'irlashtiradi.

Yo'g'on ichak ichki shilliq pardasi ostida joylashgan bez su¬yuqligida fermentlar kam, shilliq modda esa ko'p

bo'ladi. Bu shilliq modda ovqat qoldig'i bilan aralashib, uni silliqlashtiradi va ichakning yuqori qismidan pastki

qismiga o'tishini qulaylashtiradi. Yo'g'on ichak shilliq pardasida vorsinkalar bo'lmaydi. Shuning uchun ovqat

moddalarining  so'rilish  jarayoni  ham  ingichka  ichakdagiga  nisbatan  kam  bo'ladi.  Yo'g'on  ichak  devoridagi

muskul qavatining harakati ingichka ichakdagiga nisbatan sekin bo'ladi. Shu sababli ovqat qoldig'i unda uzoq

vaqt (18-20 soat) saqlanadi.

Yo'g'on ichakda asosan suv, mineral tuzlar so'riladi, oqsil¬laming faqat 3% i, uglevodlarning 2% i so'riladi.

Bu yerda ovqat qoldig'i quyulib, axlat ko'rinishida to'g'ri ichak orqali tashqariga chiqariladi.

Jigar

Jigar odam organizmidagi eng katta bez bo'lib, massasi o'rtacha 1500 g.

U  qorin  bo'shlig'i  o'ng  tomonining  yuqori  qismida,  ya'ni  o'ng  qovurg'alar

yoyi ostida joylashgan. U ikki bo'lakdan iborat: o'ng bo'lagi o'ng qovurg'a

yoyi  ostida,  chap  bo'lagi  qorinning  yuqori  qismida,  ya'ni  to'sh  suyagi

ostida joylashgan. Jigar to'qimasi biriktiruvchi to'qima pardasi yordamida

juda  ko'p  mayda  bo'lakchalarga  bo'lingan.  Bu  bo'lakchalarning  soni  500

mingga yaqin. Har bir bo'lakcha tarkibida  bir  nechtadan  jigar  hujayralari

bo'lib,  ular  gepalotsit  deb  ataladi.  Jigar  hujayralari  o't  suyuqligi  ishlab

chiqaradi, bu suyuqlik o't pufagida to'planib, maxsus kanalcha orqali o'n

ikki barmoq ichakka quyilib, ovqat tarkibidagi yog'larning hazm bo'lishida

ishtirok  etadi.  Jigarda  bir  kecha¬kunduzda  700-1200  ml  o't  suyuqligi

ishlanadi.  Jigarning  muhimvazifalaridan  yana  biri  qonni  zaharli

moddalardan  tozalashdir.  Me'da-ichaklardan  so'rilgan  ovqat  tarkibidagi

zaharli moddalar qopqa vena orqali jigarga boradi va uning hujayralarida

zararsizlan¬tiriladi.  Bundan  tashqari,  jigar  oqsil  va  uglevodlar

almashinuvida ham ishtirok etadi.

Jigarning yuqumli sariq kasalligida uning hujayralari yalliglanib, yemiriladi

va  undan  ishlangan  o't  suyuqligi  o'n  ikki  barmoq  ichakka  quyilmay,

bevosita  qonga  o'tadi.  Buning  natijasi¬da  odamning  ko'zi,  tomog'ining

shilliq pardalari va terisi sar¬g'ayadi.