Ovlanadigan baliqlarning asosiy oilalari

Aim.uz

Ovlanadigan baliqlarning asosiy oilalari

O‘zbekiston suv havzalarida turli xil oilalarga mansub baliq­lar yashaydi, ularning 250 ga yaqin turi ovlanadigan baliqlardir. Ular ichida boshqa mamlakatlarning suv havzalarida kamdan-kam uchraydigan g‘oyat qimmatli turlar ham mavjuddir. Baliqlarning oilalari bir-birlaridan turli xil tashqi belgilariga, tana tuzilishi va yashash yo‘siniga qarab farq qiladi. Tashqi belgilaridan eng muhimlari tana va bosh shakli, suzgich qanotlarining soni va ularning joylanishi, tangachalarining turi, katta-kichikligi va rangidan iborat.

Yashash sharoitiga ko‘ra barcha baliqlar dengizda yashovchi va chuchuk suvda yashovchi baliqlarga bo‘linadi. Dengiz baliqlari esa o‘z navbatida chala o‘tkinchi va o‘tkinchi baliqlarga bo‘lina­di. Chala o‘tkinchi baliqlar tuxum qo‘yish davrida dengizdan chiqib, daryoning quyilish joylariga keladi va tuxum qo‘yish davri tugagach, yana dengizga qaytadi. O‘tkinchi baliqlar tuxum qo‘yish vaqtida dengizdan daryoga o‘tadi va oqimga qarshi yuzlab kilometr masofa suzib ketadi; tuxum qo‘yish davri tugagach, ular yana dengizga qaytadi.
Tana tuzilishiga ko‘ra: sersuyak baliqlar (sazan, seldlar, lesh), kamsuyak baliqlar (som, treska) va tog‘aysimon suyakli baliqlar (osetr, sevryuga, beluga, ship, sterlyad) bo‘ladi. Suyagi va eb bo‘lmaydigan boshqa chiqitlari kam bo‘lgan baliqlar eng qimmatli hisoblanadi. Baliqlar osetrlar oilasi, lososlar oilasi, seld, karp, okun, treska va boshqa xil baliq oilalariga ajratiladi.
Osetrlar oilasi. Bu oilaga: osetr, sevryuga, beluga, kaluga, ship va sterlyad baliqlari kiradi. Osetrlar oilasiga mansub baliqlar (sterlyaddan tashqari) dengizda yashaydi va o‘tkinchi baliqlar yashash tarzidek hayot kechiradi. Ularning tanasi dukka o‘xshash uzun va tumshug‘i chiqiq bo‘ladi; og‘zi boshining pastki tomoniga joylashgan; tanasida tangachalari bo‘lmaydi, tanasi uzunasiga besh qator suyak (juchka)chalar bilan qoplangan; skeleti tog‘aydan iborat. Bu baliqning go‘shti semiz, oq yoki bir oz sarg‘ishroq (ship balig‘ida pushtiroq) rangda, juda to‘yimli va mazali bo‘ladi. Bu oilaga mansub baliqlardan baliq (muzlatib qoplangan orqa go‘shti) mahsulotlari va bankali konservalar ishlab chiqariladi; ular shuningdek g‘oyat qimmatli qora ikra ham beradi.