Овқат ҳазм қилиш аъзолари тизими анатомо-физиологик хусусиятлари ва касалликларида ҳамшира парвариши

Давоси ва парвариши. Парҳез қилиш тавсия этилади. Меъда шираси кам ҳолатларда натурал меъда шираси, меъда шираси кўп бўлганда меъда ширасини камайтирувчи дорилар (омез, омепразол, маалокс, ранитидин, гастроцепин, кваматель ва ҳ.к.), витаминлар, иммунитит оширувчилар, спазматиклар тавсия қилинади. Физиотерапевтик ва санатория шароитида даволаниш тавсия этилади.
Сурункали гастритли беморни парвариш қилиш тиббиёт ҳамширасидан шифобахш овқатларни билишни талаб қилади. Беморга овқатни қатъий белгиланган соатларда ейиш ҳазм рефлекслари ҳосил бўлишига олиб келади. Ичиш, чекиш, зиравор овқатлар қатъиян таъқиқланиши зарур. Гастритда парвариш қилишнинг қуйидаги хусусиятлари бор. Тиббиёт ҳамшираси беморнинг меъдасини зонд ёрдамида ювишни бажара олиши ва уй шароитида меъдани зондсиз ювиш қоидаларини тушунтира билиши керак.


Меъда ва ўн икки бармоқли ичак яра касаллиги.
Ошқозон ва ўн икки бармоқ ичак яра касаллиги вақти вақти билан ошқозон ва ичак шиллиқ қаватида яра пайдо бўлиши билан намоён бўладиган касаллик бўлиб, касаллик мавсумий хуруж қилиш хусусиятига эга.
Касаллик қишлоқликларга нисбатан шахарликларда, аёлларга нисбатан эркакларда кўпроқ учрайди.
Касалликнинг сабаблари. Касаллик полиэтиологик (сабаблари кўп) касалликлар гурухига киради.
Касалликни келиб чиқишига оид асосий ва ёрдамчи сабаблар талқин этилади ва улар қуйидагилардир
1.Механик таъсир – дағал, аччиқ, шўр, қаттиқ овқатларни шиллиқ қаватга таъсири.
2.Руҳий чарчаш, миянинг жарохатланиши,сурункали руҳий кечинмалар.
3.Ошқозон шираси миқдорининг ортиб кетиши, хлорид кислата ва пепсинни шиллиқ қаватларга таъсири.
4.Helikobakter pilori - спиралсимон бактерияларни шиллиқ қаватларга таъсири.
5.Ёрдамчи сабаблар. Одам танасининг тузилиши ва ирсият. Ташқи шароит таъсири (чанг, босим, экологик омиллар)
Касаллик белгилари ва ҳамшира ташҳиси. Асоратланмаган яра касаллигининг асосий белгиси оғриқдир. Кўп беморларда меъда соҳасидаги оғриқ кучли, кесувчи, санчиқли бўлса баъзи беморларда кучсиз ва сиқувчи тусда бўлади. Оғриқлар мавсумий бўлиб бахор ва куз ойларида кўпроқ кузатилади. Оғриқ ҳуружи даврида беморлар мажбурий ҳолатни эгаллашга ҳаракат қиладилар (қоринга ётиб, оёқларини қоринга букиб, олдинга энгашиб).
Яра касаллигида оғриқлар овқатланишга боғлиқ бўлиб, оғриқнинг эрта, кеч, оч қоринга ва тунги турлари кузатилади. Овқатланишдан кейин қисқа муддат 20-30 дақиқа ичида пайдо бўладиган оғриқлар меъда яра касаллигига хосдир. Оч қоринга безовта қиладиган, тунги ва кечки, овқатлангандан 1,5-3 соатдан кейинги оғриқлар ўн икки бармоқ ичак яра касаллигига хосдир. Бундай оғриқларда овқатланиш оғриқнинг пасайишига олиб келади. Бундан ташқари яра касаллигининг оғриқсиз тури хам мавжуд.
Яра касаллигидаги оғриқ қатор диспептик белгилар: кўнгил айниши, қусиш, жиғилдон қайнаши, қусиш, кекириш ва қабзият билан кечади. Яра касаллиги билан оғриган беморларда иштаҳа йўқолмайди, аммо овқатланиш билан доимий такрорланувчи оғриқ туфайли беморлар овқатланишдан юз ўгирадилар. Шу сабабли касаллик қайталаниши даврида беморлар яна хам озиб кетадилар.
Беморлар кўздан кечирилганда уларнинг озғинлиги, асабийлиги, кўп терлашга мойиллиги, тилни оқ караш қоплаганлиги, ёрилишлар, торфик ўзгаришлар кузатилади. Меъда ва ичак соҳаси юзаки ва чуқур пайпасланганда оғриқ, қорин олди девори мушакларининг таранглашуви аниқланади.
Беморларга ташхис қўйиш учун эзофагогастродуаденоскоп ёрдамида текшириш катта ахамиятга эга. Лабораторияда нажасни яшириш қонга текшириш хам беморга ташхис қўйишда мухимдир. Қонни аниқлаш яра касаллиги қайталанганлигидан далолат берувчи белги ҳисобланиши мумкин.