O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

14 
1 
Mahsulot rentabelligi 
qanday aniklanadi? 
Foydani uni olishga 
sarflangan xarajatlarga 
nisbatan orkali. 
Mahsulotning 
bozor baxosini tula 
tannarxga nisbati 
orkali. 
Balans foydani yillik 
umumiy solik 
ajiratmalariga nisbati 
orkali. 
Tannarx 
miqdorini foyda 
miqdoriga nisbati 
orkali. 
91. 
14 
1 
Reja faoliyati  samarasi 
deganda  nima  
tushiniladi? 
Mahlum bir belgilangan 
natijaga erishish 
darajasidir 
Ushbu natijaga 
erishganlik uchun 
tulov yeki uning 
baxosi 
Yakuniy natijalar, 
jumladan mahsulotni 
ichki va tashki 
bozorda sotishdan 
olingan tushum 
Amalga oshirilgan 
loyxaning 
chetdagi tashkilot 
va jismoniy 
shaxslar 
daromadlarining  
o’sishga tasiriga 
asoslangan  
bilvosita  
moliyaviy 
natijalaridir. 
92. 
14 
2 
Iktisodiy samara qanday 
samarodorlik turlaridan 
tashkil topadi? 
Tijorat, byudjet, xalq 
xo’jaligi. 
Ilmiy, texnik, 
ijtimoiy. 
Iktisodiy, byudjet, 
ijtimoiy 
Ilmiy, tijorat, 
byudjet 
93. 
8 
2 
Materil resurlardan 
foydalanish koeffitsienti 
qanday aniqlanadi? 
Xaqiqiy material 
resurslari sarfini 
material sarfi normasiga 
nisbati orqali 
Detalь og’irligini 
yarim tayyor 
mahsulot 
og’irligiga nisbati 
orqali 
Sotilayotgan 
chiqindilarning 
miqdorini 
sotilayotgan 
chiqindilar qiymati 
nisbati orqali 
Yillik ishlab 
chiqarish hajmini 
o’rtacha quvvatga 
nisbati orqali 
94. 
8 
3 
Kompadiumlash  
usulining moxiyati 
nimada? 
Kapitalning bugungi 
yahni joriy qiymatidan 
kelgusi qiymatiga 
o’tish. 
Agar pul 
mablaglarining 
kelgusi qiymati 
anik bulsa, ularning 
joriy kiymatini 
aniqlash. 
Turli yillarda jalb 
etilgan ishlab 
chiqarish resurslari 
kattaliklarini vakt va 
mazmun bo’yicha 
solishtiriladiga  
kattalikka o’tkazish. 
Kapital jalb qilishi 
davriga keltirilgan 
daromad miqdori. 

---

223 
 
95. 
11 
3 
Ro’yhatdagi ishchilar 
soni bilan haqiqiy 
ishchilar soni  
orasidagi farq............. 
imtiyozli ruxsat etilgan 
ishga chiqmaslik 
kunlari hisobiga yuzaga 
keladi 
ish kuni davomida 
yuz beradigan 
tashkiliy-texnik 
tanaffuslar hisobiga 
yuzaga keladi 
ishchilarning ishga 
sababsiz kelmagan 
kunlari hisobiga 
yuzaga keladi 
doimiy va 
mavsumiy 
ishlarga jalb 
qilingan ishchilar 
soni orasidagi 
farqdir 
96. 
11 
2 
Smenalik ishlab 
chiqarish xajmi 65 
dona maxsulot bo’lib 
bir maxsulotning 
mexnat sig’imi 3 soatni 
tashkil etadi. Maxsulot 
ishlab chiqarish 
normalarini bajarish 
koeffitsienti 1.2 ga 
teng. Smena 
davomiyligi 480 min. 
Ishchilar sonini 
rejalashtiring. 
20 
15 
18 
19 
97. 
11 
4 
Korxonada 
rejalashtirilgan 
mahsulot hajmi 40 
ming dona bo’lib, 
samarali ish vaqti fondi 
1800 soatni tashkil 
etadi. Mahsulot 
birligini ishlab 
chiqarish uchun vaqt 
sarfi 1,1 soatni tashkil 
etadi. Zaruriy ishchilar 
soni quyidagiga teng 
bo’ladi: 
20 ta 
18 ta 
19 ta 
21 ta 
98. 
11 
4 
Ishchilarning haqiqiy 
va ro’yxatdagi 
ishchilar sonin 
aniqlang. Tsexdagi 
jihozlar soni 180 tani 
tashkil etadi. Xizmat 
ko’rsatish normasi bir 
smenaga 6 ta jihoz. 
Smenalik koeffitsienti 
1,45 ga teng. Samarali 
ish vaqti fondi 230 kun. 
Nominal fond 260 kun. 
44; 50; 
 
40; 50; 
45; 55; 
48; 52; 
99. 
11 
4 
Mahsulotni ishlab 
chiqarish 5 ta liniyada 
2 smenali ish rejimi 
asosida amalga 
oshiriladi. Xizmat 
ko’rsatish normasi 0,25 
ga teng. Zaruriy 
ishchilar sonini 
aniqlang 
40 ta  
42 ta 
35 ta 
45 ta 
100. 
 
11 
4 
Korxonaning ishlab 
chiqarish hajmi 7000 
dona mahsulotni 
tashkil qiladi. 
Ishchilarning o’rtacha 
ro’yhatdagi soni 200 
kishi bo’lib, ishlab 
chiqarish hajmini 15% 
ga oshirish ko’zda 
tutiladi. Reja yili uchun 
230 kishi 
240 kishi 
250 kishi 
210 kishi 

---

224 
 
ishchilar soni 
quyidagiga teng 
bo’ladi: 
101. 
11 
4 
Korxonada 
rejalashtirilgan 
mahsulot hajmi 81600 
dona bo’lib,  bir 
operatsiyani bajarish 
vaqti 48 minut. 
Mahsulot ishlab 
chiqarish topshirig’ini 
bajarish koeffitsienti 
1,2 ga teng. Samarali 
ish vaqti fondi 236 kun. 
Ish kuni davomiyligi 8 
soatga teng. Zaruriy 
ishchilar sonini 
aniqlang. 
29 ta  
20 ta 
31 ta 
27 ta 
102. 
11 
4 
Ruxsat etilgan imtiyozli 
ishga chiqmaslik 
kunlari 24 kunni, 
nominal ish vaqti fondi 
254 kunni tashkil etadi. 
Ishchilarning haqiqiy 
soni 170 kishi bo’lib, 
ularning ro’yxatdagi 
soni quyidagiga teng 
bo’ladi: 
187 kishi  
189 kishi 
185 kishi 
190 kishi 
103. 
11 
3 
Korxonaning 
ro’yhatdagi 
ishlovchilar soni 
quyidagilardan tarkib 
topadi: 
1 kun va undan ko’proq 
muddatga doimiy va 
vaqtinchalik ishlarga 
1 kun muddat bilan 
doimiy va 
vaqtinchalik 
ishlarga qabul 
qilingan xodimlar 
qabul qilingan 
xodimlar doimiy va 
mavsumiy ishlarga 
qabul qilingan 
xodimlar 
a va b javoblar 
to’g’ri 
104. 
11 
4 
Smenalik mahsulot 
ishlab chiqarish hajmi 
100 dona mahsulot 
bo’lib, bir mahsulotni 
ishlab chiqarish uchun 
sarflanadigan vaqt 70 
minutni tashkil qiladi. 
Smena davomiyligi 480 
minut, mahsulot ishlab 
chiqarish hajmini 
100% ga bajarish 
ko’zda tutiladi. 
Ishchilar soni 
quyidagiga teng 
bo’ladi: 
15 kishi  
10 kishi 
17 kishi 
19 kishi 
105. 
14 
1 
Samaradorlik mezoni 
qanday kursatkichlar 
bilan ifodalanadi? 
Sof diskontlangan 
daromad (SDE) 
daromadlilik indeksi 
(DI) ichki daromadllik 
normasi (IDN) koplash 
muddati. 
Sof diskontlangan 
daromad (SDE) 
yalpi milliy 
daromad (YaME) 
Yalpi ichki 
mahsulot (YaIM) 
daromadlik indeksi 
(DI) 
Sof milliy mahsulot 
(SMM) yalpi milliy 
mahsulot (YaMM) 
milliy daromad 
(ME) 
Baxo indeksi (BI), 
daromadlilik 
indeksi (DI) 
koplash 
muddatining, 
ichki daromadlilik 
normasi (IDN) 
106. 
14 
1 
Bozor sharoitida qanday 
kursatkich umum qabul 
kilingan samaradorlik 
mezoni bulib 
xisoblanadi? 
Maksimal foyda 
Dividend. 
Baxo. 
Zarar. 

---

225 
 
107. 
9 
1 
Etakchi tsexda 10ta 
jihoz o’rnatilgan 
bo’lib,bir jihozning 
soatlik unumdorligi 12ta 
mahsulot. Jihozlarning 
yildagi ish vaqti fondi 
42000soatni tashkil 
etadi. Yil davomida 480 
ming dona mahsulot 
tayyorlangan. 
Ishlab chiqarish 
quvvatini va quvvatdan 
foydalanish 
koeffitsientini aniqlang. 
 
504000; 0,95 
 
 502000; 0,93 
 
 504000; 1,05 
 
602000; 0,95 
108. 
14 
2 
Ichki daromadlilik 
normasi  nimani  
ifodalaydi? 
Keltirilgan samara 
kattaligi keltirilgan 
kapital qo’yilmalar 
miqdoriga teng 
bo’ladigan diskont 
normasi. 
Daromadlilik 
normasi yoki 
loyixaning 
foydaliligi. 
Keltirilgan kapital 
qo’yilmalar kattaligi. 
Natija  va 
xarajatlar nisbati. 
109. 
9 
1 
Korxonada ish kuni 
davomiyligi 8 soat 
bo’lib,  bundan 1 soat 
rejali ta’mirlash 
tanaffuslariga 
ajratilgan. Jihozning 
pasporti bo’yicha 
uning soatlik 
unumdorligi 50 ta 
mahsulot. Jixozning 
haqiqiy ish vaqti 
davomiyligi 6 soatga 
teng bo’lib, bu vaqt 
davomida 234 ta 
mahsulot tayyorlangan. 
Jixozdan ekstensiv va 
intensiv hamda integral 
foydalanish 
koeffitsientini aniqlang.  
 
0,857; 0,78;0,67 
 
0,67; 0,78; 0,857 
 
1; 0,25; 0, 95 
 
0,80; 0,65; 0,67 
110. 
14 
1 
Yillik umumiy foyda 
qanday aniklanadi? Bm 
maxsulot baxosi, Tm 
maxsulot tannarxi, Ox 
maxsulot xajmi 
Fum =(Bm-Tm)Ox1 
Fum = (Bm+Tm) / 
Ox 
C)Fum =BmATm 
Fum =Tm-
Bm+Ox 
111. 
5 
2 
Nima uchun biznes-reja 
strategik reja sifatida 
namoyon buladi? 
CHunki, vazifalarni 
bajarishga 
kullanma,goyalarni 
tekshirishda xamda 
faoliyat natijalarini 
istikbollash kuroli bulib 
xisoblanadi. 
CHunki 
mahsulotning 
asosiy 
xarakteristikasini 
ifodalashga 
imkoniyat yaratadi. 
CHunki,sotuv 
xajmini oshirish 
imkonini beradi. 
CHunki, 
firmaning 
rakobatchilarga  
nisbatan 
ustunligini 
aniqlashga  imkon 
yaratadi. 
112. 
5 
1 
O’tgan yilgi biznes reja 
nimaga xizmat kiladi? 
Samarali strategiyani  
aniqlashga. 
O’zgaruvchan 
xarajatlarni 
aniqlashga 
Rakobatchilar 
orasida yetakchini  
aniqlashga. 
Xarajatlarning 
iktisodini 
aniqlashga 
113. 
5 
2 
Rivojlanish 
yo’nalishlarini sifatda 
va sonda tasvirlash bu 
Biznes reja maqsadi  
Biznes  reja 
vazifasi 
Biznes reja mohiyati 
Biznes reja 
mexanizmi 

---

226 
 
114.